Болаларга амбулатор-поликлиника муассасаларида тиббий хизмат кўрсатишни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида

2.4. Ўсиш эгри чизиқларида жараённинг шарҳи
Боланинг ўсиш жараёнини аниқлаш учун, ўсиш (бир нечта қатнов натижасида белгиланган нуқталар) индикаторларига эътибор беринг. Жараён боланинг доимий ва яхши ўсаётганлигига ёки болада ўсиш билан боғлиқ муаммо борлигига ёки “муаммога хавф” борлигига ва қайта кўрикдан ўтиш кераклигига ишора қилади.
“меъёрида” ўсаётган болалар, медиана ва –қийматга ёнма ён/паралел юрадилар. Кўпчилик “меъёрида” ўсаётган болалар, z-кўрсаткич чизиғида ёки улар оралиғида ва салкам медиана ёнида; балки меъёр медианадан баланд ёки паст бўлиши мумкин. Ўсиш эгри чизиқларини шархлашда қўйидаги ҳолатларга эътибор беринг, улар муаммо борлигидан ёки хавф борлигидан дарак бериши мумкин:
• Боланинг ўсиш чизиғи z –кўрсаткичли чизиқ билан кесишади.
• Боланинг ўсиш чизиғида кескин юқорилашиш ёки пасайиш кузатилади.
• Боланинг ўсиш чизиғи тўғри чизиқда (стагнация) қолади: тана узунлик/бўйда ёки вазнда қўшилиш йўқ.
Юқоридаги ҳолатлар хавфлими ёки муаммо чақирадими, бу ўсиш жараёнида ўзгаришлар қаердан бошланганлигига ва қаерга йўналишига боғлиқдир. Масалан, бола касал бўлди ва вазн йўқотди, кескин ўсди (эгриликда кескин юқорилашиш билан ифодаланган) бу “қувиб етувчи” ўсиш деб аталиши мумкин. Ўсиш эгри чизиқлари жараёнини шарҳлашда, боланинг барча ҳолатларини эътиборга олиш жуда муҳим аҳамиятга эга.
z-кўрсаткич чизиғидаги кесишув
z-кўрсаткич чизиғида кесишувчи ўсиш чизиқлари, хавфдан дарак беради. Хавфнинг шарҳи, жараённинг қайси жойида ўзгариш бошланди, жараённинг кечиши ва боланинг касаллик тарихига асосланади (медианага нисбатан).
Боланинг чизиқлари, z-кўрсаткич чизиғи билан кесишса (пастдан ёки юқоридан), бу боланинг ўсишида муҳим ўзгаришлар бўлганидан далолатдир. Ўзгариш, медианага йўналган бўлса, бу яхши ўзгаришни, агар медианадан бўлса, бу муаммони ёки хавфни англатади. Боланинг чизиғи медианага яқин бўлса ва айрим ҳолларда юқоридан ва пастдан кесишса, бу меъёр.
Ўсиш чизиғи юқорилашиши ёки пасайишиши натижасида z-кўрсаткич чизиғи билан кесишса, бу ўзгаришнинг муаммолик даражаси қанчалигини ўрганиб чиқиш керак. Агар камвазнлик ёки ортиқча вазн жараёни вақтида аниқланса, бу эрта аралашувларга ва муаммони бартараф этилишига олиб келади.