Bolg’alash yordamida egilishga, cho’zilishga buralishga ko’ndalang kesimi bo’yicha o’lchamlarida farq bo’lgan metall xomashyolarni o’rganish

Quymalarda uchraydigan nuqsonlar. Ma‘lumki, quymakorlik sanoatida olinadigan quymalarda ba‘zan turli nuqsonlar, kimyoviy tarkibi va strukturasining notekisligi, cho`kish bo`shlig`i, kovaklik, gaz pufaklari, likvatsiya kabi nuqsonlar uchraydi. Bunday nuqsonlar quyidagicha hosil bo`ladi, quyma soviyotganda uning hajmi ma‘lum darajada kichrayadi, natijada quymaning yuqorigi qismida cho`kish boshlig`i deb ataladigan bo`shliq paydo bo`ladi.
Bundan tashqari, suyuq eritmada erigan gazlar metall qotayotganda ajralib chiqib, o`rnida g`ovaklar yuzaga keladi va ushbu quymalar nuqsonlari sharoitga qarab, quymaning ustki qismiga yoki butun sig`imga taralgan holda bo`lishi mumkin.
Kimyoviy jihatdan turli jinslilik, eritmadagi yoki qotishmadagi qo`shimchalarning quymada notekis taqsimlanish hollari ham bo`ladiki, bu hodisa likvatsiya deyiladi va u tegishli qotishmaning mexanik xossalarini pasaytiradi. Likvatsiya hodisasi suyuq qotishmaning (masalan, po`latning) notekis kristallanishidan kelib chiqadi.
Ayniqsa, po`lat quymalarda uchraydigan yana bir nuqson g`uddalardir. G`uddalar suyuq po`lat qolipga quyilayotganda sachrashi va tomchilar tarzida quymaga yopishib qolishidan hosil bo`ladigan notekislikdir.
Endi yuqorida keltirilgan quymalardagi ba‘zi nuqsonlarning oldini olish uchun sanoat miqyosida qo`llaniladigan chora-tadbirlar bilan tanishishni zarur deb hisoblaymiz.
Quymada cho`kish bo`shlig`i hosil bo`lmasligi uchun qolipda pribil deb ataladigan maxsus bo`shliqlar qilinadi. Qolipga suyuq metall quyilganda u qolipni to`ldirib, pribilga o`tadi va cho`kish bo`shlig`i quymada emas, balki pribilda hosil bo`ladi, pribil esa quymadan kesib tashlanadi.
Quymada gaz pufakchalari hosil bo`lmasligi uchun suyuq metallni qolipga quyishdan oldin unga maxsus qaytargichlar, masalan, ferrosilitsiy, ferromarganes, ferroalyuminiy, silikokalsiy qo`shiladi, qolipda gaz chiqish kanallari soni ko`paytiriladi, quyish yo`llari to`g`ri tanlanadi, metallning qolipga quyish vaqtidagi harorati to`g`ri belgilanadi. Quymalarda uchraydigan nuqsonlardan darzlar hamda yoriqlar ko`pincha quymaning notekis sovishidan kelib chiqadi. Mayda darzlar, yoriqlar, sirti kovakliklar va shu kabilar metallizator yordamida suyuq metall purkash yo`li bilan tuzatilishi mumkin. Bundan tashqari, quymada ko`p miqdorda metallmas qo ‗shilmalar shlak, qolip aralashmasi, shuningdek, pech va cho`michning o`tga chidamli qoplamalaridan o`tadigan qo`shilmalar quymaning tuzatib bo`lmaydigan nuqsonlari jumlasiga kiradi.