Boqiy darbadar
Download 211.72 Kb. Pdf ko'rish
|
Boqiy darbadar (roman)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Dilmurod Quronov, filologiya fanlari doktori
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
51
turli moddalarni qorishtirib sar oltin olishga intilarkan, singishmagan moddalar cho‘kindi bo‘lib shishada qolaveradi. Yozuvchi hayotning ma’nisiyu bashariyat taqdiri haqida o‘yga tolgan, dedik. Axir, inson hayotidan ma’ni izlash so‘nggi ikki asr mobaynida adabiyotning markaziy muammosiga aylanmadimi? Ha, hatto modernizmning ayrim oqimlari inson hayotini har qanday ma’nidan ayro tushadi deb da’vo qildi ham, ozmi-ko‘pmi shu kayfiyatga tushdik ham. Xayriyatki, islom nuri bilan yorishgan dillar bu kayfiyatni o‘ziga sig‘dirolmadi, sig‘dirmadi. Jumladan, Isajon ham. Yozuvchi muammoning ildiziga nazar soladi va ko‘radiki, Yaratganidan uzoqlashishi barobari inson hayotining mazmuni yo‘qolib borayotganini teranroq his qilgan, bu his muttasil kuchayib borgan. Va bu nihoyasiz jarayon. Shuning uchun ham romanda yaralmish – inson «tangrining irodasiga isyon o‘laroq» yaratgan eng oliy mavjudot – klon ham olamning nechog‘li mukammal yaratilganini idrok etgach, «mazkur silsila aro o‘z o‘rnini topishga harakat qiladi». Ammo hayhot... topmaydi, topolmaydi. Shu bois ham dunyolarga sig‘maydi, olamni bunchalar mukammal yaratgan Zotni «izlab topish va butun olam yaratilishining sabablarini O‘zidan so‘rash uchun» bosh olib chiqib ketadi. U ko‘zlagan manzil belgili: izlagani – «Uning irodasiga va mening yaratilishimdan maqsadiga mos... keladigan makon va zamon». Biroq, hayhot... u tushgan yo‘l qayon eltadi, ko‘zlagan manziliga yetadimi va yo o‘sha mangu darbadarga qismatdosh bo‘lib qoladimi?.. Kim biladi, «butun olam ilgarilab borayotgan turli-tuman yo‘llar»ning qay biri haq yo‘l? Sobit ishonch bilan «qismatimiz shu sahroda yashab Parvardigorga ibodat qilish va ajalimiz yetganida jonimizni O‘ziga topshirishdir» deya kundalik yumushlariga mashg‘ul badaviylarmi? Va yo yorug‘ olamga etak silkib, butun borlig‘i – qalbiyu aqli bilan Yaratganga yuzlangan avliyoning yo‘limi?.. Asarda savollar qo‘yilgan, javob esa imkondan tashqarida, zero, uchinchi parvona misoli «alanga ichiga kirib otash ichra g‘oyib bo‘lgan»gina – BILADI va... o‘zi «erishgan bilim haqida gapira olish imkoniyatidan mahrum bo‘ladi...» Aslida, professor Ziyoning o‘g‘li aytmoqchi, «tevaragimiz ramzlarga va timsollarga to‘ladir». Va shu rumuzu timsollar «aql qulog‘iga baland ovoz bilan xitob qilib turibdi». Biroq biz, biz eshityapmizmi shu xitoblarni?! Mabodo, dovonga ko‘tarilgan sari quloqlar bitgani kabi, bashariyat safida yuksalishimiz barobari «aql qulog‘i»miz ham bitib bormayaptimi?!. Qadimgilar adabiyotni tabiatga taqlid deganlar. Chamasi, Isajonga ham shu yo‘ldan borish ma’qul ko‘rinibdi – romanni ramzu timsollarga to‘ldiribdi. Bu ramzu timsollar tafakkurimizga qaratilgan – fikr bilan ularni chaqishimiz tafakkurimizni charxlashiga imonim komil. Asarni o‘qiganda bir-biridan murakkab savollar ketma-ket qalqib chiqaversa ham, ehtimol. Lekin ular ichida eng muhimi, bugungi taraqqiy darajasiyu ertangi imkonlari ufqining chamasidan masruru mag‘rur turgan XXI asr kishisi uchun eng jo‘n va eng murakkabi mana bulardir, balki: «Men kimman?» «Otim nima?» Dilmurod Quronov, filologiya fanlari doktori Download 211.72 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|