Борлиқ ва унинг шакллари. Материя категорияси. Ҳаракат тушунчаси. Фазо ва вақт борлиқнинг мавжуд бўлиш тамойиллари

Борлиқ фалсафий категориясининг мазмунини очиб берадиган қоидалар:

• Атроф олам, предметилар, ҳодисалар реал мавжуд бўлади, у (олам) бор;
• Атроф олам ривожланади, ички сабабга эга бўлади, ҳаракат манбаи ўзида;
• Материя ва руҳ – ягона, лекин шу билан бирга қарама-қарши моҳиятлар, реал мавжуд.

• Субстанция – ўз мавжудлиги учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага
• эҳтиёж сезмайдиган мустақил борлиқ.

• Онтология

• Борлиқ ва йўқлик
• муаммолари ўрганилади

• Атама фалсафада фақат
• XVII асрдан бери ишлатилади

• Ҳар қандай фалсафий
• дунёқарашнинг
• негизи ҳисобланади

• Оламнинг манзараси (Борлиқ)

• Оламнинг
• (Борлиқнинг) умумий
• манзариси

• Дунёнинг мифологик
• манзараси

• Дунёнинг табиий-илмий
• манзараси

• Дунёнинг диний
• манзараси

• Дунёнинг фалсафий
• манзараси

• Мифологиянинг
• бош мақсади

• Фалсафанинг
• бош мақсади

• «борлиқни ким яратгани»
• ҳақида гапириб бериш

• «борлиқнинг нималиги,
• у қаердан пайдо бўлгани
• ва қаерга йўқолиши»ни
• оқилона тушунтириш

• Борлиққа муносабатнинг хилма-хиллиги

• «Борлиқ» категорияси фалсафа пайдо бўлиши
• билан шаклланган ва изчил назарий қизиқиш предметига
• айланган бўлсада, дунё ҳақида одамлар анча олдинроқ
• фикр юрита бошлаганлар ва бу тасаввурлар кўп сонли
• афсоналар ва мифларда бизгача етиб келган.

• Борлиқ муаммосини фалсафий англаб етишга
• илк уринишлар милоддан аввалги
• биринчи минг йилликда вужудга келган қадимги
• ҳинд ва қадимги хитой фалсафаларидаёқ кузатилади.

• Борлиқ хақидаги қарашлар айниқса
• юнон фалсафасида ривожланди.

• Юнон олимларининг
• фикрича борлиқ

• Юнон олими
• Фалеснингфикрича
• борлиқнинг асосини
• сув ташкил қилади

• Пифагор«ҳамма нарса
• сондир», деган
• хулосага келади ва Ернинг
• шарсимон эканлигини
• биринчи бўлиб таъкидлайди

• Парменид биринчи
• бўлиб борлиқни категория
• сифатида тавсифлади ва
• махсус фалсафий таҳлил
• предметига айлантирди

• Юнон олими
• Анаксименнинг фикрига
• кўра ҳамма нарсани
• ҳаво бошқаради

• Демокрит ва Левкипп
• атомларни муайян
• модда сифатида тавсифлаб,
• уларни «бўшлиқ» - йўқликка
• зид ўлароқ, «тўла»
• ёки «қаттиқ» борлиқ
• билан тенглаштирган

• Ксенофан ҳамма нарса
• ер ва сувдан вужудга
• келади деб
• ҳисоблайди

• Гераклит фикрича
• айни бир нарса
• мавжуд ва номавжуддир

• Платон нафақат моддий,
• балки идеал нарсалар ҳам
• борлиққа эга эканлигини
• фалсафа тарихида биринчи
• бўлиб кўрсатиб берди

• Йўқлик борлиқни инкор этади ва нарса, жисм, ҳодиса,
• онг ўзлигини йўқотган ҳолатда «йўқлик» атамаси ишлатилади.

• Борлиқ фалсафий категория сифатида дунёни унинг бутун
• ранг-баранглиги ва турли-туман намоён бўлиш шакллари
• билан яхлит акс эттириш имконини беради.

• Борлиқ ва йўқлик ўртасида диалектик ўзаро алоқа мавжуд.

• Ўтган замондаги борлиқ йўқликдир.
• Борлиқ доим ҳозирги замонда мавжуд бўлади,
• у фақат ҳозирги замонда ўзини намоён этади.

•