Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

6. Taqqoslash va qarama-qarshi qo 'yish
M a te m a tik a o ‘q itis h d a b ir -b irig a o ‘x s h a s h m a s a la la r j u d a k o ‘p. 
M a s a la n , q o ‘s h is h n in g o ‘r in a lm a s h tiris h v a k o ‘p a y tiris h n in g o ‘r in
a lm a s h tir is h x o s s a la ri 4 + 3 = 3 + 4 , 3 x 4 = 4 x 3 o ‘q u v c h ila r b u x o s- 
s a la r n i b ir -b iri b ila n ta q q o s la y d ila r , fa rq q ilu v c h i v a o ‘x s h a s h to - 
m o n la rin i a jra tib o la d ila r. Y a n g i m a te ria ln i tu s h u n tiris h u c h u n h a m
m a s h q la m i sh u n d a y ta n la s h k e ra k k i, u la r o ld in g i d a rs d a y e c h ilg a n
m a s h q la r b ila n b ir x illik v a fa rq q ilu v c h i e le m e n tla m i a jra tib o lsin . 
M a te m a tik a o ‘q itis h d a q a ra m a -q a rs h i m a s a la la r h a m m a s a la n , 
q o ‘s h is h v a a y iris h u c h ra y d i. B u ik k i m iq d o m i t o ‘g ‘ri qoM lash b ilim - 
la rn i u m u m la s h tiris h g a , t o ‘g ‘r i x u lo s a c h iq a ris h g a o lib k e la d i.
7. 
Dasturlashtirilgan о ‘qitish
0 ‘q u v m a te r ia lin in g u n c h a k a tta b oM m agan, m a n tiq a n o ‘z a ro
b o g M a n g an q is m la rin i o ‘z ic h ig a o lg a n v a m a x s u s is h la n g a n to p - 
s h ir iq la r b o ‘y ic h a m a te ria ln i o ‘rg a n is h d a s tu rla s h tirilg a n о ‘q itis h
d e y ila d i. H a r b ir q is m n in g b a ja r ilis h i o ‘q itu v c h i y o k i m a x s u s a s b o b
n a z o r a t q ilib tu ra d i. N a z o ra tn in g n a tija s i o ‘q u v c h ig a a y tila d i. T o ‘g ‘ri 
boM sa b a h o la n a d i, n o to ‘g ‘ri b o ‘lsa u n i tu z a tis h t o ‘g ‘r is id a k o ‘r s a tm a
b e ra d i.
B u o ‘q itis h n in g a y rim x u s u s iy a tla r i o d a td a g i o ‘q itis h m e to d - 
la rid a h a m m a v ju d : m a te ria ln i b a y o n q ilis h d a m a n tiq iy a m a lla m i b a - 
j a r i s h v a m a s a la la m i y e c h is h d a a lg o ritm la rd a n fo y d a la n ish .
51

---

H o z ir b o sh la n g N c h sin fla rd a d a s tu rla s h tirilg a n
o ‘q itis h u c h u n
m a x s u s o ‘q u v q o N la n m a la ri b o ‘lm a s a -d a b a ’zi b ir to p s h iriq la rn i b a - 
ja r i s h m u m k in .
M is o lla r
J a v o b la r
S h ifr
5 6 + 23
5 5 ,4 9 ,7 9 ,6 1 ,8 5
1
7 0 - 2 4
...4 6 ...
2
3 6 : 12
....3 ......
3
7 4 * 4
...2 9 6 ...
4
8 1 0 : 9
....9 0 ...
0 ‘q u v c h ila r o ld in m is o ln i y e c h a d ila r v a ja v o b la r n i b e rilg a n
ja v o b b ila n s o lis h tirib k o ‘r a d ila r . T o p g a n ja v o b n i y e c h ilg a n m is o l 
t o ‘g ‘ris ig a y o z a d i.
B u m e to d te s tg a j u d a h a m o ‘x s h a s h d ir. B u n d a to p s h iriq la rn in g 5 
ta ja v o b i y o z ila d i. U la rd a n 1 ta si t o ‘g ‘ri ja v o b boM ib, sh u t o ‘g ‘ri 
ja v o b n i to p ib to ‘g ‘ri b e lg ila s a b a ll o la d i.
M a s a la n , 
b e r ilg a n
to ‘rtb u rc h a k la r
o r a s id a
h a m m a
t o ‘g ‘ri 
to ‘rtb u rc h a k la rn i to p in g v a k a rto c h k a la r y o rd a m id a u la rn in g ra q a m - 
la rin i k o ‘rsa tin g .
3
A . 1 , 2 , 3 , 4 , 5 
B . 1 , 3 , 2
D . 2 , 4 , 5
E. 1 , 2 , 3
F. 2, 3 , 4 , 5
A rifm e tik a m a lla rn i t o ‘g ‘ri b a ja r ilg a n lig in i te k s h iris h m a q s a d id a
q u y id a g i m is o ln i o la m iz .
M is o l. H a r b ir a m a l o ‘zi y o k i te s k a ri a m a l b ila n te k s h irila d i.
amallar
dastur
Javoblar
1
2
3
4
5
1) qo'shish
2) ayirish
3) ko'paytrish
4) boMish
a + b = с 
a - b = с 
ab = с 
a : b = с
a-c=b 
c-a=b 
ac-b 
c:a =b
b+c=a 
c+b =a 
bc=a 
c:b=a
с-a =b 
a-c=b 
c:a =b 
ac =b
c-b=a 
a+c=b 
c:b =a 
bc=a
b-c =a 
b + a=c 
a:c =b 
a:c =b
52

---