Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

D a r s m a v z u s i. 1000 so n i ic h id a y o z m a a y iris h .
D a r s n in g m a q s a d i. Y o z m a a y iris h a m a lla rin i m u s ta h k a m la s h .
D a r s n in g re ja si:
1) u y v a z ifa s in i te k s h iris h ; o ‘q u v c h ila r s in f d o s k a s id a y o z ilg a n
u y v a z if a s in in g ja v o b i b ila n d a fta rd a is h la n g a n ja v o b n i s o lis h tira -
d ila r;
2) o g ‘z a k i h iso b la sh ;
3 ) o ‘q itu v c h in in g b e v o s ita r a h b a rlig id a 9 6 0 - 1 5 6 , 7 4 1 - 2 3 7 v a
b o s h q a m is o lla m i y o z m a ra v is h d a y e c h a d ila r;
4 ) a y iris h g a d o ir m is o lla r v a m a s a la la m i o ‘q u v c h ila r m u s ta q il 
y e c h a d ila r;
5) m u s ta q il is h la rn i te k sh irish ;
6) u y g a v a z ifa b e rish ;
7) d a rs n i y a k u n la s h .
3. О 'tilgan materialni takrorlash darsi
B o s h la n g ‘ic h s in fla rd a m a te m a tik a d a n h a r b ir d a rs d a q a n d a y d ir 
d a r a ja d a o ‘tilg a n m a te r ia lla r ta k ro rla n a d i va m u s ta h k a m la n a d i. 
T a k r o r la s h v a z ifa s i f a q a tg in a b ilim , k o ‘n ik -m a v a m a la k a la m i 
m u s ta h k a m la s h b ila n g in a c h e g a ra la n m a y , b a lk i b u b ilim , k o ‘n ik m a
v a m a la k a la m i t o ‘ ld iris h , c h u q u rla s h tiris h v a b ir tiz im g a k e ltiris h n i 
h a m o ‘z ic h ig a o lis h i k era k .
T a k r o r la s h o ‘q itis h n in g h a r x il b o s q ic h la rid a o lib b o rila d i: o ‘q u v
y ili b o s h id a g i ta k ro r la s h d a rs i, k u n d a lik ta k ro rla s h , m a v z u y u z a s id a n
u m u m la s h tiru v c h i ta k ro rla s h d a rs i v a y a k u n iy ta k ro rla s h d a rs la r in i 
b ir -b ir id a n fa rq q ilis h k e ra k .
B a rc h a s in f la rd a ta x m in a n b irin c h i ik k i h a f ta d a v o m id a o ‘q u v - 
c h i la r o lg a n b ilim , k o ‘n ik m a v a m a la k a la m i tik la s h m a q s a d id a ta k ­
ro rla s h o ‘tk a z ila d i. M a v z u b o ‘y ic h a u m u m la s h tiru v c h i v a y a- 
k u n lo v c h i ta k ro rla s h d a rs la ri o ‘q u v c h ila r o lg a n b ilim la rn i m u s ta h ­
k a m la s h v a m a q s a d in i a m a lg a o s h ira d i. U m u m la s h tiru v c h i v a tiz im - 
la s h tiru v c h i ta k ro r la s h d a rs n in g tiz im ig a h a r x il m a s h q la r, sa v o l- 
ja v o b la r , s u h b a tla r k ira d i, u la r b ilim la rn i tiz im g a s o lis h v a u m u m ­
la s h tiris h m a q s a d in i a m a lg a o sh ira d i.
U m u m la s h tiru v c h i 
ta k ro rla s h d a r s in in g tiz im i 
q u y id a g ic h a
b o ‘lis h i m u m k in :
1. U y v a z ifa s in i te k s h iris h .
67

---

2. D o s k a d a y o z ilg a n ta k ro rla s h re ja si b ila n o ‘q u v c h ila r n i 
ta n ­
ish tirish .
3. 0 ‘tilg a n m a te ria ln i o g ‘z a k i h is o b la s h y o rd a m id a ta k ro rla s h .
4 . H a r x il v a z ifa la m i b a ja r is h y o rd a m id a ta k ro rla s h : m is o l v a
m a s a la la m i y e c h is h , o ld in y e c h ilg a n m is o l v a m a s la la m i q a ra s h v a
o ld in g i v a k e y in g a m is o l v a m a s a la la m i 
y e c h is h u s u lla rin i 
ta q q o s la s h , d a r s lik d a n m a in o ‘q is h , oM chash, g r a fik v a s x e m a la r
c h iz is h , q o id a v a x u lo s a la m i q a y ta e s g a o lis h
v a u la rg a ta a llu q li 
m is o l v a m a s a la la r tu z is h v a h.k . D a rs d a ta k ro rla n g a n m a v z u m a te r i­
a li b o ‘y ic h a u m u m la s h tiris h b e rila d i.
5. U y g a v a z ifa .
4. 
Xatolarning 
oldini olish maqsadida bilim, ko'nikm a va 
malakalam i tekshirish darsi
0 ‘q u v c h ila rn in g b ilim , m a la k a v a k o ‘n ik m a la rin i te k s h ir is h g a
a lo h id a d a r s b a g ‘ ish la n a d i. B u n d a y d a r s g a m a v z u v a b o ‘lim n i tu g a t- 
g a n d a n k e y in o ‘tk a z ila d ig a n y o z m a n a z o r a t ish i d a rs i m is o l boM adi. 
M a s a la n :
a ) d a r s n in g m a q s a d in i e ’lo n q ilis h , n a z o ra t is h n in g m a z m u n i b i­
la n ta n is h tiris h , u n i b a ja r is h ta rtib i h a q id a q is q a c h a tu s h u n c h a b e r ­
ish;
b ) n a z o ra t is h in i o ‘q u v c h ila m in g h a r b iri m u s ta q il r a v is h d a b a ­
ja r is h i;
c ) o ‘q u v c h ila r b a ja rg a n m u s ta q il ish in i yigM sh.
0 ‘q itu v c h i d a rs tu g a s h ig a 3 -5 m in u t q o lg a n d a
o ‘q u v c h ila r n i 
is h n i tu g a tis h z a ru rlig i h a q id a o g o h la n tira d i, y a ’n i u la r h a m m a y o -
z u v la rn i v a h a m m a v a z if a la m i te k s h iris h n i e r k in b a ja rib u lg u rs in . 
Q o ‘y ilg a n a n iq v a q td a b a rc h a o ‘q u v c h ila r v a z if a la m i to p s h iris h la ri 
z a ru r.
0 ‘q u v c h ila r 
v a z ifa la m i te k s h ir ib b o M g an d an k e y in , ik k in c h i 
k u n o ‘q itu v c h i n a z o ra t ish iriin g ta h lilin i oM kazadi. U is h n in g n a ti­
ja s i h a q id a s o ‘z la b b e ra d i, y a x s h i b a ja r ilg a n ish la rn i a jra ta d i, y o ‘ l 
q o ‘y ilg a n x a to la rn i a y tib o ‘ta d i.
Y u q o rid a
k o ‘rib
c h iq q a n
m a te m a tik a
d a r s in in g
tu r la rid a
d a r s n in g m a z m u n ig a bogM iq boM gan b a ’zi b ir x u s u s iy a tla r k e lib
c h iq a d i. Y a ’n i m a te m a tik a d a rs i o ‘q u v c h ila r n in g a m a liy is h la rig a
h a m q a ra tilis h i m u m k in : o M ch ash g a d o ir, g e o m e trik f ig u ra c h iz is h , 
p r e d m e tla m i s a n a s h , o ‘q itu v c h i to m o n id a n k o ‘r s a tm a la r ( in s tr u k tu r - 
la s h n i) k iritis h , 
0
‘q u v c h ila m i r a q o b a tli is h la rin i ta s h k il q ilis h , b a -
68

---

ja r i lg a n ish la rn i 
0
‘q itu v c h i q a b u l q ilis h va b o s h q a is h la rn i a m a lg a
o s h ir is h i m u m k in .
B u n d a y d a s tu m in g x u s u s iy a ti sh u n d a n ib o ra tk i, b u y e rd a
o ‘q u v c h ila r
fa q a tg in a
d a rs lik
v a
d a fta r 
u s tid a
is h la s h
b ila n
s h u g ‘u lla n m a y , b alk i o ‘lc h a s h , c h iz is h v a b o s h q a q u r o lla r b ila n ish - 
la s h g a o ‘rg a n a d ila r.
B u n d a y a m a liy ish g a bogM iq boM gan d a r s la r q u y id a g i boM im - 
la rn i o ‘z ic h ig a o lis h i m u m k in : oM chash v a q tid a q o M la n ila d ig a n as- 
b o b la rn i k o 'rs a tis h , u n in g tu z ilis h in i q is q a c h a b a y o n q ilis h ; uni 
qoM lash q o id a s in i a y tib b e ris h ; k e s m a , ogM rlik larn i oM chash u s u l­
la rin i 
ta s a v v u r q ilis h a s o s id a o ‘q u v c h ila r g a a lo h id a
o M chatish; 
a m a liy
x a ra k te rid a g i m u s ta q il ish la r, b u ish n i 
te k s h iris h v a o ‘z- 
o ‘z in i te k s h iris h , x u lo sa .
A m a liy ish d a r s la rig a ta a llu q li ish n i h a r b ir o ‘q u v c h i b a ja ris h in ii 
n a z o ra t q ilib b o rish k e ra k . B a ’z a n ish n i b a ja ris h d a o ‘q u v c h ila r g u - 
r u h la r g a boM inadi. B u n d a y h o ld a
h a r g u r u h n in g o ld ig a
v a z ifa n i 
s h u n d a y q o ‘y is h k e ra k k i, h a r b ir g u ru h a ’z o s i fao l is h tiro k e tisin .
5. 
О ‘quvchilarning alohida va guruhli ishlari
G u ru h li m ash g M ilo tlar b u tu n g u ru h b ilim id a g i k a m c h ilik la r b ir 
x il b o M g a n d a g in a oM kaziladi.
I n d iv id u a l is h la rn i ta s h k il q ilis h d a n m a q s a d o ‘q u v c h ila m in g
o ‘z la s h tirg a n b ilim la rid a g i k a m c h ilik la rn i b a r ta r a f q ilis h u c h u n k u - 
r a s h , o ‘q u v c h ila r n ig o ‘z l a s h tin n a s lik s a b a b la rin in g o ld in i o lis h v a
u n i b a r ta r a f q ilis h d a n ib o ra t. G u ru h li m a s h g ‘u lo tla ri b u tu n s in f
o lq u v c h ila ri b ilim id a g i k a m c h ilik la r b ir x il b o M g a n d a g in a oM kazi­
la d i. B a ’z a n b u n d a y m a s h g ‘u lo tla r in d iv id u a l x a ra k ty e r d a boM ishi 
m u m k in . B u n d a y m a s h g ‘u lo tla rn in g ta fs ilo ti m u v o f fa q iy a tn i e ris h - 
m o q u c h u n u y o k i b u o ‘q u v c h in in g o ’z la s h - tirm a s lik s a b a b la rin i a n iq
b ilis h , u la r yoM q o ‘y a d ig a n x a to la rn i a n iq h is o b g a o lis h k e ra k ...