Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

Matematik tanlovlar
T a n lo v la r h a r x il q iy in lik d a g i m a s a la la m i y e c h is h , q iz iq a rli 
fik rla y d ig a n m a s a la la r v a to p s h iriq la m i b a ja r is h d a g i m u s o b a q a la r
boM ib h is o b la n a d i. A s o s a n o ‘q u v c h ila m in g x o h is h i b o ‘y ic h a m a s a la ­
la r y e c h is h d a o ‘z k u c h in i s in a y d ig a n , y e ta r lic h a ta y y o rg a rlig i b o rla ri 
is h tiro k q ila d i.
Q u y id a 2- s in f la rd a ta n lo v la r o ‘tk a z is h g a m is o lla r k e ltira m iz . 2- 
s i n f ( 4 -c h o ra k ).
1. Ik k i o ‘ra m j u n ip d a n 3 ta qoM qop to ‘q is h m u m k in . S h u n d a y 9 
ta qoM qop t o ‘q is h u c h u n n e c h a o ‘r a m ip k e ra k ?
2. V a li v a S a lim n in g 3 0 ta k o n fe ti b o r y e d i. U la r b a r a v a rd a n
y e y is h g a n d a n k e y in V a lid a 9 ta , S a lim d a 5 ta k o n fe t q o ld i, u la r 
q a n c h a d a n k o n fe t e y is h g a n ?
3. S h a k ld a n e c h ta u c h b o r?
4. 
1 , 2 , 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 sonlari berilgan. B u q atordagi so n lard an
uchtalab q o ‘sh g an d a 15 soni ch iq ad ig an n ech ta m isol keltirish m um kin.
T a n lo v m a v z u s i v a u n i o ‘tk a z is h v a q ti o ld in d a n b e lg ila n a d i:
1. M u r a k k a b h is o b la s h la m i e n g q u la y u su l b ila n ta q q o s la s h y o r ­
d a m id a h is o b la s h .
2. M a n tiq iy m a s a la v a m a s h q la rn i.
3. T o p q ir lik , z iy ra k lik k a o id m a sh q la r.
4. H is o b la s h la ri m u r a k k a b b o ‘lg a n m a s a la m i.
5. S h a rq m u ta fa k k ir la ri m e ro s ig a o id b a y o n q ilis h la r, a lg e b r a ik , 
g e o m e trik s h a k lla r m a z m u n in i y o r itis h g a o id to p s h iriq la r.
83

---

Matematik olimpiadalar
O lim p ia d a la r ta n lo v la rg a q a ra g a n d a k e n g k oM am da o ‘tk a z ila -
d ig a n v a m a te m a tik a o ‘r g a n is h d a
0
‘q u v c h ila r e ris h g a n m u v a ff a - 
q iy a tla rn i n a m o y is h q ila d ig a n ish d ir.
O lim p ia d a q a tn a s h c h ila rin in g
ta rk ib ig a bogM iq h o ld a m a k ta b
ic h id a , tu m a n v a s h a h a r la rd a o ‘tk a z is h m u m k in . O lim p ia d a n i 4 - 
s in fd a n b o s h la b o ‘tk a z ib , g ‘o lib la r m a k ta b n in g d e v o r iy g a z e ta la rid a
v a
0
‘q u v c h ila r y ig ‘ilis h la rid a r a g ‘b a tla n tirila d i.
Matematik gazeta va viktorinalar
G a z e ta , v ik to r in a d a h a r x ild a g i m a te m a tik m a z m u n n i o ‘z ic h ig a
o lg a n to p is h m o q , m is o l v a to p s h iriq la r r a s m la r d a b e r ilib , q iz iq tir is h
x a r a k te rid a b o ‘ ladi.
V ik to rin a d a e s a o 'q u v c h ila r g a y e c h is h ta v s iy a q ilin a d ig a n to p ­
s h iriq b e rila d i. J a v o b la r b e lg ila n g a n v a q td a o ‘q u v c h ila rg a y e tk a z i- 
lad i.
Matematik viktorinalar -
g a z e ta la rd a n fa rq li r a v is h d a fa q a t 
o ‘q u v c h ila rg a y e c h is h u c h u n b e r ilg a n m a s a la la r v a s a v o lla rd a n ib o ra t 
boM adi. J a v o b la r y o z m a r a v is h d a m a ’lu m v a q t ic h id a o ‘q itu v c h i to - 
m o n id a n g ‘o lib o ‘q u v c h i a n iq la n ib , e ’lo n q ilib b o rila d i.
M a te m a tik d e v o riy g a z e ta , v ik to rin a la r, o d a td a m a te m a tik b u r ­
c h a k d e b a ta lu v c h i jo y g a o s ib q o ‘y ila d i, b u b u rc h a k d a V a ta n im iz y u - 
tu q la r in i ifo d a lo v c h i so n li m a ’lu m o tla r h a m b e r ib b o rila d i. “ B i- 
la s iz m i? ” ru k n id a q iz iq a rli m a te ria lla r b e rila d i. M a sa la n :
1. O d a m n in g b o ‘y i b ir k u n d a 1 sm d a n 6 sm g a c h a o ‘z g a ris h i 
m u m k in .
2. D u n y o d a g i e n g u z u n te m ir y o ‘l 9 3 0 2 k m ni ta s h k il e ta d i.
3. D u n y o d a o k e a n la r s u v id a 1 3 3 0 0 m in to n n a g a c h a k u m u s h b o r.
M a te m a tik a b u rc h a g in i ta s h k il q ilis h n i o ‘q u v c h ila r v a u la m in g
o ta -o n a la ri faoli y o r d a m id a a m a lg a o s h ir ilis h i m u m k in .
Ekskursiya
o ‘tk a z is h d a n m a q s a d n im a lig i b o la la rg a tu s h u n a rli 
boM ishi n ih o y a td a m u h im d ir, sh u n d a y
b oM ganda b o la la r o ld in d a n
n im a q ilis h la ri k e ra k lig in i v a o ‘z la r in i q a n d a y tu tis h la ri k e ra k lig in i 
b ilib o la d ila r.
M a k ta b n in g jo y la s h g a n o ‘m ig a q a r a b b o la la r b ila n h a r x il u sta x - 
o n a la r g a , f a b rik a la rg a , k o m b in a tla rg a , fe rm a la rg a , s h irk a t x o ‘ja lig i 
v a fe r m e r x o ‘ja lig i h a m d a b o s h q a jo y la r g a e k s k u rs iy a la r o ‘tk a z ila d i.
84

---

Q u rilis h m a te ria lid a n , m a s h in a la rd a n , ish c h i k u c h la r id a n v a
b o s h q a n a rs a la rd a n fo y d a la n is h h a q id a m a s a la la r tu z is h v a y e c h is h
m u m k in . S h u n d a y m a s a la la rd a n b a ’z ila rin i k e ltira m iz :
1. B ir s o a td a e k s k a v a to r 4 m u z u n lik d a p o y d e v o r c h u q u r lig in i 
k a v la y d i. S h u n d a y ish u n u m i b ila n u 7 s o a td a q a n c h a c h u q u rlik
( o ‘r a ) k o v la y d i?
2 . Q u rilis h g a y u k ta s h is h d a 4 ta a v to m a s h in a is h la m o q d a . U la m ­
in g h a r b irid a b itta h a y d o v c h i v a ik k ita y u k c h i ish la y d i. M a te ria l 
ta s h is h d a h a m m a s i boM ib q a n c h a o d a m b a n d ?
Q u rilis h m a te r ia lla rid a n m e h n a t d a rs la ri u c h u n s te n d la r ta y y o r- 
la s h d a fo y d a la n is h m u m k in , b u n d a b in o la rn in g m a k e tla rin i ta y y o r- 
la sh h a m m u m k in .