Boshqa faoliyatlari natijasida olgan Daromadlari haqidagi ma’lumotlarni kiritish tartibi

O‘zbekistonda jismoniiy shaxslarning deklaratsiya asosida soliqqa tortiladigan 
daromadlari tarkibi
 
Deklaratsiya – soliq idoralariga soliq to‘lovchi jismoniy shaxslar tomonidan topshiriladigan 
va o‘z ichiga daromadlar hamda daromadlar bilan bog‘liq xarajatlar haqidagi ma’lumotlarni aks 
ettiradigan, soliq to‘lovchining hisoblangan soliqlarni ixtiyoriy ravishda va belgilangan vaqtda 
davlat byudjetiga to‘lashga majbur etadigan hujjat hisoblanadi.
Soliq kodeksiga ko‘ra jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi haqidagi deklaratsiya 
quyidagi hollarda soliq organlariga topshiriladi: 
a) mulkiy daromad, fan, adabiyot va san’at asarlarini yaratganlik hamda ulardan 
foydalanganlik uchun mualliflik haqqi tariqasida olingan daromad (agar bunday daromadlarga 
to‘lov manbaida soliq solinmagan bo‘lsa); 
b) asosiy bo‘lmagan ish joyidan (O‘zbekiston Respublikasidagi, shuningdek uning hududidan 
tashqaridagi manbalardan) daromad olgan jismoniy shaxslar tomonidan (asosiy bo‘lmagan ish 
joyidagi mehnat to‘lovi bo‘yicha daromad oluvchi jismoniy shaxs buxgalteriyaga eng yuqori stavka
bo‘yicha daromadidan soliq ushlab qolinishi haqida ariza topshirganlar bundan mustasno);
v) rezident - chet ellik jismoniy shaxslar tomonidan; 
g) grant olgan jismoniy shaxslar tomonidan daromadlar to‘g‘risidagi deklaratsiyani O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan vakolat berilgan fan va texnologiyalarni 
rivojlantirishni muvofiqlashtirish bo‘yicha organning tegishli xulosasini ko‘rsatgan holda; 
d) mol-mulkni ijaraga berishdan daromad olayotgan jismoniy shaxslar deklaratsiyalashning 
dastlabki va yakuniy deklaratsiya bo‘yicha alohida belgilangan tartibda amalga oshiradi; 
ye) jismoniy shaxslarning O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlarida o‘zi yoki 26 
yoshgacha bo‘lgan farzandining ta’lim olish uchun yo‘naltiriladigan daromadlari deklaratsiya 
qilinishi mumkin; 
j) O‘zbekiston Respublikasi Хalq bankidagi fuqarolarning shaxsiy jamg‘arib boriladigan 
pensiya hisobvaraqlariga ixtiyoriy ravishda yo‘naltiriladigan summalariga jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha imtiyozni deklaratsiya asosida qo‘llashi mumkin. 
Jismoniy shaxslar doimiy istiqomat joyidagi davlat soliq xizmati organlariga jami yillik 
daromadlari haqida deklaratsiyani quyidagi muddatlarda taqdim etishlari kerak: 


asosiy bo‘lmagan ish joyidan daromad olgan rezident - jismoniy shaxslar hisobot yilidan 

keyingi yilning 1 aprelidan kechiktirmay;


rezident - chet ellik jismoniy shaxslar nazarda tutilayotgan daromadlar haqida - O‘zbekiston 

Respublikasiga kelgan kundan boshlab bir oy mobaynida belgilangan shaklda.
Jismoniy shaxslarning daromadiga solinadigan soliqni to‘lash chog‘ida deklaratsiya topshirish 
orqali soliqlar quyidagi muddatlarda to‘lanadi: 
a) asosiy bo‘lmagan ish joyidan daromad olgan rezident - jismoniy shaxslar - jami yillik 
daromad haqidagi deklaratsiya ma’lumotlari bo‘yicha hisobot yilidan keyingi yilning 1 iyunidan 
kechikmay, yil mobaynida qayta hisoblanganda esa - deklaratsiya davlat soliq xizmati organlariga 
taqdim etilgan kundan e’tiboran bir oy ichida; 
b) jismoniy shaxslar – O‘zbekiston Respublikasining rezidentlari hisoblab chiqarilgan 
daromad solig‘ini xorijiy davlatda joylashgan bank hisobvarag‘idan chet el valyutasida to‘lashi 
mumkin. Bunda jismoniy shaxslardan olinadigan, milliy valyutada ifodalangan soliq jismoniy 
shaxslardan olinadigan daromad solig‘i to‘langan sanada O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki 
tomonidan belgilangan kurs bo‘yicha chet el valyutasida qayta hisoblab chiqiladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksiga ko‘ra, mualliflik haqi tariqasida olingan, asosiy 
bo‘lmagan ish joyidan olingan va chet ellik jismoniy shaxslar tomonidan olingan daromadlar yillik 

90 
90 

deklaratsiya qilinishi lozim.
Ammo, keyingi yillarda Respublikamizda ikki va undan ortiq joydan daromad oluvchi 
jismoniy shaxslar daromadlarini nazorat qilishda bir qancha kamchiliklarga yo‘l qo‘yilmoqda. 
Bulardan eng asosiylari, jismoniy shaxslar tomonidan deklaratsiyalarni o‘z muddatlarida 
topshirmaslik, soliq agentlari tomonidan soliq xizmati idoralariga ma’lumotlarni to‘liq bermaslik 
kabilarni ko‘rsatish mumkin. Ko‘plab o‘tkazilgan so‘rovnomalar natijasi shuni ko‘rsatmoqdaki, 
soliq idoralariga deklaratsiya topshirish uchun kelgan jismoniy shaxslar o‘zlarining asosiy ish 
joylaridan yillik daromadlari to‘g‘risida ma’lumot taqdim etganlarida, o‘rindoshlik asosida ishlagan 
tashkilotlaridan daromadlar to‘g‘risida ma’lumotnomalarning joylardagi soliq idoralariga 
kelmaganligini e’tirof etishmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksiga muvofiq, mehnat haqi shaklidagi daromadni 
hisoblash, undirish va davlat byudjeti daromadlariga o‘tkazib berish ish beruvchi yuridik shaxslar – 
soliq agentlari zimmasiga yuklatilgan. Shu sababli, jismoniy shaxslar daromadlarini deklaratsiya 
asosida soliqqa tortishda soliq agentlarining faoliyatini tahlil qilish muhim ahamiyatga ega 
hisoblanadi.
Bugungi kunda soliq agentlari o‘z vazifalarini bajarishda oldingi yillarga nisbatan 
mas’uliyati oshganligini alohida ta’kidlash mumkin. O‘z muddatida soliq idoralariga ma’lumotlar 
topshirmagan yuridik shaxslar ulushi kamaygan.