Boshqaruv hisobi


 Молиявий натижаларнинг шаклланиши, асосий курсаткичлар ва


Download 1.49 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/74
Sana16.06.2023
Hajmi1.49 Mb.
#1492155
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   74
Bog'liq
boshqaruv hisobi fani boyicha

2. Молиявий натижаларнинг шаклланиши, асосий курсаткичлар ва 
уларнинг турлари 
Молиявий натижалар тугрисидаги умумлашган маълумотлар молиявий 
хисоботнинг мухим шакли 2- шаклда «Молиявий натьижалар тугрисидаги» 
хисобот шаклида ифодаланади. 
Молиявий натижалар тугрисидаги хисобот чораклик хисобот шаклига 
кириб барча хужалик юритиувчи субъектлар тамонидан тузилади. Молиявий 
натижалар тугрисидаги хисобот ва уни тулдириш тартиби узбекистон 
Республикаси Молия Вазирлигининг 2002 йил 27 декабрдаги 140- сонли 
йуриуномаси асосида белгиланади.
Молиявий 
натижалар тугрисидаги хисобот шаклининг асосий 
курсаткичларига куйидагилар киритилади. 


Махсулот сотишдан ялпининг ялпи фойдаси(зарари), давр харажатлари 
жами, асосий фаолиятнинг фойда (зарар)си, молиявий фаолият буйича даромад 
(харажат)лари, мумхужалик фаолиятининг фойда (зарар)си, фавкулодда фойда 
(зарар)лар, даромад (фойда) соли\ини тулангунга кадар фойда (зарар), хисобот 
даврининг соф фойда (зарар)си. 
Даромад ва харажатларни бу таркибда туркумланиши куйидагиларга 
имкон беради; 
- Ишлаб чикариш харажатларини бошка харажатлардан фарклаш ва 
корхона ишлаб чикариш фаолияти самарадорлигига бахо бериш, 
- Молиявий бошкарув юзасидан операцион харажатларни бошка 
харажатлардан фарклаш 
- Корхона томонидан олинадиган даромадларни уларнинг юзага келиши 
ёки шаклланиши буйича алохида таркиблаш асосий фаолиятдан, молиявий 
фаолиятдан хамда кутилмаган холатлардан. 
Молиявий натижалар тугрисидаги янги хисобот шакли уларнинг хар бир 
шаклланиш катори буйича тулиу ахборотларни олиш имконини беради. Бу 
ахборотлар ички ва ташуи ахборот фойдаланувчиларининг манфаатлар 
туунашувини келтириб чикармайди. Агар шундай булган эди молиявий 
хисоботни тузиш уоидаси бузилган булар эди. Негаки молиявий хисоботдаги 
маълумотларда хеч качон бир туркум ахборот фойдаланувчилар фойдасига 
бошка туркум зарари хисобига акс эттиришлар булмаслиги талаб этилади. 
Ушбу уоида «Бухгалтерия хисоби тугрисидаги» Республика уонунининг 6- 
моддасида хам бериб утилади. Яъни молиявий хисоботларни тузишдаги 
бетарафлик уоидаси. 
- Махсулот (иш, хизмат)ларни сотишнинг ялпи фойда (зарар)си . 
Молиявий натижалар тугрисидаги хисобот шаклининг 030 сатридан олинади. 
Махсулот (иш, хизмат)ларни сотишнинг ялпи фойда (зарар)сини аниклаш учун 
сотилган махсулот (товар,хизмат)ларнинг таннархини чегириш асосида 
аникланади. 
Сотишга соликлар, туловлар, ажратмаларга куйидагилар киритилади. 
уушилган киймат соли\и, акциз соли\и, реклама соли\и, махсулот хажмидан 
ижтимоий сугурта булимига ажратма ва х.к. 
Махсулот (иш ва хизмат)ларни сотилган каторга киритишнинг одатда 
иккита шарти характерланади. Булар кассали ва хисобга олиш усулларидир. 
Кассали усулнинг мохияти шундаки, бунда махсулотлар ортиб жунатилиб 
хисоб хужжатлари таудим этилган ва уларнинг хисоб счетларига пули келиб 
тушгандан кейингина сотилган хисоблаш ва тушум каторига уушиш, сотишга 
соликлар суммасини хам уларнинг амалга ошиш даврига мувофик хисоблашни 
характерлайди. «Бухгалтерия хисоби тугрисидаги» уонуннинг кабул 
уилинишига кадар республикамизда ушбу усул кулланиб келинди.
Махсулот (иш ва хизмат) ларни сотилган каторга киритишнинг ёки 
даромадларни тан олишнинг хисобга олиш усули эса уларнинг ортиб 
жунатилиб хисоб хужжатлари таудим этилган ваути буйича хисобга олишни 
характерлайди. Бунда пул тушумлар ёки туловларнинг амалга ошиш ваутига 


ахамият берилмайди. Сотишга соликларнинг хисоб- китоби хам бевосита 
уларнинг тушум сифатида тан олиш ваути буйича хисобга олинади. 
- Махсулот сотишдан ялпи фойда. Бу курсаткич молиявий натижалар 
тугрисидаги хисоботнинг 030-сатрида курсатилган. Махсулот сотишдан 
олинган ялпи молиявий натижа фойда ёки зарар куйидаги богланишлар асосида 
аникланади. Яъни махсулот (иш ва хизмат) ларни сотишдан олинган соф 
тушумдан шу махсулот (иш ва хизмат)ларнинг ишлаб чикариш таннархини 
чегириш асосида аникланади. 
Корхона фойдасининг асосий уисмини бевосита махсулот (иш ва хизмат) 
лардан олинган фойда ташкил этади.
- Асосий ишлаб чикариш фаолиятнинг молиявий натижаси. (Фойда ёки 
зарар).-110 – сатр. Асосий ишлаб чикариш фаолиятининг молиявий натижаси 
куйидаги богланишларда аникланади. Яъни, Махсулот (иш ва хизмат) ларни 
сотишдан олинган фойда суммасидан давр харажатлари таркибига кирувчи 
сотиш харажатлари, маъмурий харажатлар, ва бошка умумхужалик 
харажатларини чегириш хамда, асосий фаолиятнинг бошка жараёнларидан 
олинган даромад ва харажатларни тартибли фарклаш асосида аникланади. 
Молиявий фаолиятдан олинган фойда (зарар). 
Молиявий фаолиятдан олинган фойда ва зарарлар каторига молиявий 
натижалар тугрисидаги хисоботда куйидаги умумлашган курсаткичлар 
киритилган. 
-Шуъба ва ассосиацияланган корхоналардан олинган дивидендлар-120-
сатр, Бошка олинган дивидендлар-125-сатр, Шуъба ва ассосиацияланган 
корхоналар берилган ва олинган карзлар буйича фоизлар-130-сатр, Бошка 
туланган ва олинган фоизлар-135-сатр, Валюта курсининг узгаришидан 
фарклар-140-сатр, Молиявий фаолиятдан бошка даромадлар ва харажатлар-145-
сатр, Асосий ишлаб чикариш фаолиятининг молиявий натижасига молиявий 
фаолиятдан олинган натижани уушиш асосида умумхужалик фаолиятидан 
молиявий натижа (фойда, зарар) аникланади.-150-сатрлар. 


Download 1.49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling