Бозор ҳокимияти шароитида нархларнинг шаклланиш тамойиллари

FAOLIYATNI TO’XTATISH UCHUN FIRMALARNING QISQA MUDDATLI QARORI
Shu paytgacha sizlar bilan firmalarning qancha maxsulot i shlab chiqarishini tahlil qildik. Ba'zi xollarda firma mahsulot ishlab chiqarishni to’xtatib, firmani yopishi mumkin.
Hozir sizlar bilan firmani vaqtincha yopishi yoki bozordan butunlay chiqib ketishi o’rtasidagi farqni o’rganamiz. Faoliyatni to’xtatish bu qisqa muddatli qaror bo’lib, bozordagi shart sharoitdan kelib chiqqan xolda biroz muddatga maxsulot ishlab chiqarishni to’xtatib turadi. Bozordan chiqish esa uzoq muddatli qaror bo’lib, bunda bozorni tark etadi. Qisqa muddatli va uzoq muddatli qarorlar bir biridan farq qiladi, sababi qisqa muddatlida ko’p firmalar doimiy mablag’larni oldini ololmaydi, ammo bu uzoq muddatli qarorda amalga oshadi. Yana, vaqtinchalik faoliyatni to’xtatib turishda firma doimiy mablag’larni to’lashiga to’g’ri keladi, bozorni tark etayotgan firma esa na doimiy na o’zgaruvchan mablag’larni to’lashi shart emas.
Misol qilib, fermerlar yuzlanadigan ishlab chiqarish qarorini olaylik, yerning mablag’i fermerning doimiy mablag’idir. Agar fermer bir mavsumda deqonchilik qilishni istamasa, uning yeri bo’sh yotadi va u mablag’ini qoplay olmaydi. Bunday holatda bir mavsum uchun vaqtinchalik faoliyatni to’xtatishga to’g’ri keladi yoki doimiy mablag’larni cho’kkanini aytish kerak bo’ladi.
Rasm
Miqdor
Narx
Marjinal xarajatlar raqobatlashgan firmaning taklif chizig’i sifatida.
Narxlarning P1 dan P2 ga ko’tarilishi Firma foydasini Q1 dan Q2 ga oshiradi. Marjinal xarajatlar egri chizig’I bozorning xar qanday narxlarida firmaning taklif xajmini ko’rsatganligi sababli, bu firmaning taklif egri chizig’idir.
Endi keling fermerni qaysi holatda faoliyatini to’xtatishi mumkinligini ko’rib chiqamiz. Agar dehqon faoliyatini to’xtatsa, u mahsulotdan oladigan daromadini yo’qotadi. Shu bilan birgalikda maxsuloti uchun o’zgaruvchan mablag’ni tejab qoladi, ammo doimiy mablag’larni to’lashda davom etadi. Shunday qilib, firma faoliyatini to’xtatishi mumkin, qachonki firma daromadi ishlab chiqarishning o’zgaruvchan mablag’idan past bo’lsa.