Bozor risklarini baholash usullari. Kredit to’lovlari. Valyuta riski va uning yuzaga kelish sabablari

Kredit to‘lovlari
Kreditlash va sarmoyalashning xilma-xilligi kapitalning eng daromadli joylashuv mezonini topish zaruriyatini talab qiladi. Buni quyidagicha talqin qilish mumkin: bizda ikkita reklama mavjud. Bitta bank har chorakda hisoblash sharti bilan yiliga 15,5 %, boshqasi esa oyiga hisoblash sharti bilan 15,2 % taklif qiladi. Qaysi biri yaxshi? Ushbu va shunga o‘xshash savollarga javob berish uchun yordamchi tushuncha – samarali foiz stavkasi joriy qilinadi.
Agar R asosiy omonatga yil davomida m marta murakkab foiz hisoblansa, unda r yillik foiz stavkasi bir yildan keyin kutilayotgan R_t omonat quyidagini tashkil qiladi:

t
𝑅 = (1 + ^r
100∗m
)^m

Samarali yillik foiz stavkasi r_s ushbu holatdan aniqlanadi:

s
𝑅 = (1 + ^rs )
100

ya’ni bu yiliga bir marta hisoblanadigan foiz bo‘lib yiliga m marta hisoblanadigan murakkab foiz bilan bir xil natijani beradi.

Tenglamaning o‘ng tomonlarini tenglashtirish,

𝑅 (1 + ^𝑟s ) = 𝑅(1 + ^𝑟 )^m

nihoyat topamiz:
100



s
= 100(1 + ^r
100∗m
100 ∗ 𝑚

)^m − 100

r_s samarali stavkasidan farqli o‘laroq, m marta hisoblanadigan r
dastlabki stavka nominal deb ataladi. Endi biz taklifga javob berishga

tayyormiz, qaysi taklif yanada foydali bo‘ladi: har chorakda 15,5 % yoki oyiga 15,2 %.
Birinchi holda
r = 15,5; m = 4.
Demak, olingan formuladan foydalanib, topamiz:
r_s = 16,4244%.
Ikkinchi holatda
r = 15,2; m = 12.
O‘sha formulaga asosan
r_s = 16,3049%.
Shunday qilib, har chorakda 15,5 % har oyda 15,2 % dan ko‘proq yillik daromad keltiradi.
𝑲 = ^{𝟏–(𝟏+𝒊)—} ∗ 𝑹 (3.4.4 formula shu formuladan keltirilib
𝒊
chiqarilgan) formula quyidagi foydali qo‘llanilishga ega: ma’lum bir
kredit summasi uchun qaytariladigan to‘lovlarni hisoblash. Eng sodda misol – bir narsa sotib olish uchun bankdan kreditni qarzni muntazam bir-biriga teng ravishda qaytarish sharti bilan olish.