Bozorlar samaradorligi

Ishlab chiqaruvchi 
ortiqchaligini taklif egri 
chizigʻi bilan hisoblash 
Rasm 
Uylarni 
boʻyash 
narxi 
Uylarni 
boʻyash 
narxi 
Boʻyalgan 
uylar miqdori 
Boʻyalgan 
uylar miqdori 
Taklif 
Taklif 
Grandmaning ishlab 
chiqaruvchi 
ortiqchaligi 100$ 
Grandmaning ishlab 
chiqaruvchi 
ortiqchaligi 300$ 
Georgianing ishlab 
chiqaruvchi 
ortiqchaligi 200$ 
Umumiy ishlab 
chiqaruvchi 
ortiqchaligi 500$ 

---

96 
 
6.3.Bozor samaradorligi 
 
Iste’molchilar va ishlab chiqaruvchilarning koʻpligi bozordagi 
xaridor va sotivchining koʻpayishini oʻrganishga asosiy manba boʻladi. 
Bu manbalar bizga asosiy iqtisodiy savolga murojaat etishga yordam 
beradi: resurslarni joylashtirish erkin bozorni xohishiga asosan 
taʼminlanadimi? 
 
Koʻngilchan ijtimoiy rejalashtiruvchi 
Bozorni baholash samarasida biz oʻzimizning tahlillarimizni yangi, 
taxminiy xususiyatga ega boʻlgan koʻngilchan ijtimoiy rejalashtiruvchi 
deb nomlangan atama bilan tanishtiramiz. Koʻngilchan ijtimoiy 
rejalashtiruvchi bu taniqli, kuchli, aniq maqsadga ega boʻlgan 
diktatordir. 
Rejalashtiruvchi 
jamiyatdagi 
barchani 
iqtisodiy 
rivojlanishini oshirishni xohlaydi. Buning uchun rejalashtiruvchi nima 
qilishi kerak? U xaridor va sotuvchini oʻzlari kelishib olishlariga qoʻyib 
berishi kerakmi? Yoki u bozor samaradorligini shunday yoʻl bilan 
oʻzgartirish orqali iqtisodiy rivojlanishni oʻstira oladimi? 
Rasm 
(a) rasmda P
1
narx, Q
1
taklif hajmi va ABC uchburchak maydoni ishlab chiqaruvchi 
ortiqchaligiga teng. Narx P
1 
dan P
2
ga koʻtarilganda taklif hajmi Q
1
dan Q
2
ga koʻtariladi va 
ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi ADF uchburchak maydoniga koʻpayadi. Ishlab chiqaruvchi 
ortiqchaligidagi oʻsish (BCFD maydon) qisman yuz beradi. Chunki mavjud ishlab 
chiqaruvchilar koʻproq oladi (BCED maydon) va yuqori narxlarda qisman yangi ishlab 
chiqaruvchilar bozorga kirib keladi (CEF maydon).