Бугунги кунда мамлакатимизда интенсив боғдорчиликни ривожлантириш аҳоли

2.1.3.2-жадвал. Олма боғида мавсумий сув сарфи ва олма ҳосилдорлиги (Ўрта 
Чирчиқ тумани). 
Тажриба 
варианти 
Ҳисобий қатлам 
чуқурлиги, м 
Суғориш 
тартиби, ЧДНС 
га нисбатан % 
ҳисобида 
Масумий сув 
меъѐрлари, 
м
3
/га 
Ялпи 
ҳосилдор-
лик, т/га 
Фарқи, 
+ 
Томчилатиб 
суғориш 
1,0 назорат 
70-70-70 
2800 
28,3 
- 
0,8 
75-80-70 
2500 
34,7 
+6,4 
0,5 
2658 
30,1 
+1,8 
Тупроқнинг намланиш чуқурлигини 0,5 м га туширилиши назорат вариантга 
нисбатан юқори ҳосилдорликни таъминлаши мумкин, бироқ 0,8 м қатламни намлик билан 
таъминлашга нисбатан сезиларли даражада камайишига сабаб бўлди. 
Сирдарѐ вилояти, Сайхунобод туманининг ботқоқлашиб бораѐтган ўтлоқи бўз 
тупроқлари шароитида олиб борилган 3-тажрибамизда ҳам суғориш усули ва техникаси 
элементларининг интенсив олма боғлари ҳосилдорлигига таъсири ўрганилди. 
Ушбу тажриба даласида уч хил суғориш усули, эгат орқали, дискрет ва эгатларга 
полиэтилен плѐнка тўшаб суғориш усуллари, тупроқнинг 0,8 ва 1,0 м қатламини намлик 
билан таъминлаш учун ЧДНС га нисбатан 70-70-70% ва 75-80-70% тартибда суғорилиб 
ўрганилди. Тупроқнинг 1,0 м қатламини намлик билан таъминлаб ер устидан эгатлаб 
суғорилган вариант хўжаликда қабул қилинган тартибда назорат қилиб қабул қилинди. 
Бунга асосан эгатлаб ва плѐнка тўшаб суғориш усуллари таққосланди. Шунингдек, 
эгатларга плѐнка тўшаб суғориш усулида 0,8 м тупроқ қатламини намлик билан 
таъминлаб суғорилганда юқоридаги вариантларга нисбатан сув сарфи ва мева 

---

66 
ҳосилдорлигига таъсири аниқланди. Бу тажриба даласининг назорат вариантида мавсумий 
сув сарфи 4630 м
3
/га, суғоришлар сони 4 марта ва ялпи ҳосилдорлик 24,6 т/га ни ташкил 
этиб, бу кўрсаткич дискрет усулида тупроқнинг 1,0 м қатламини намлик билан таъминлаб 
суғорилган вариантга нисбатан 0,7 т/га, тупроқнинг 0,8 м қатлами намлик билан 
таъминланиб эгатга плѐнка тўшаб суғорилганга нисбатан 0,5 т/га га кам бўлса, 1,0 тупроқ 
қатламини намлик билан таъминлаб эгатга плѐнка тўшаб суғорилган вариантга нисбатан 
1,4 т/га кўп демакдир. Мазкур тажриба даласида суғоришни ташкил этишда эгатларга 
полиэтилен плѐнка тўшаб суғориш усули бир қатор ноқулайликларни келиб чиқишига ҳам 
сабаб бўлди. Яъни дарахт остида эгатларга плѐнка тўшаш ишлари 100% қўл меҳнатини 
талаб этди, шунингдек бу тадбир кўп вақт ва меҳнат харажатларини келтириб чиқариши 
мумкинлиги аниқланди. Бундан хулоса қилиб шуни айтиш керакки, эгатларга плѐнка 
тўшаб суғориш усули боғдорчиликда қўллаш меҳнат унумдорлигини пасайишига ва 
харажатларни ортишига сабаб бўлар экан.