фани ва тафаккури тараққиётига таъсири» деб аталган тўртинчи
параграфда Марказий Осиё Ренессанси мутафаккирларнинг Европа илм-фани
ва тафаккури тараққиётига таъсири компаративистик ҳолда илмий асослаб
берилди. Маълумки, ХII асрга келиб Европа мамлакатларида илми нужумга
ҳам қизиқиш бошланади. Яҳудий Педро Алфонс араб тили, шарқ илм-фани
билан яхшигина таниш, айниқса, астрономия билан шуғулланган. Алфонс
1110 йил Англияда король Генрих I нинг шифокори сифатида хизмат қилади
ва фанларнинг бошқа соҳаларидаги билимларни ҳам тарқатди. Алфонснинг
Англия ва Францияда Шарқ астрономиясини тарқатишдаги роли катта. Унинг
таъсири остида Англияда астрономия шаклланди ва ривожланди (Уолчер,
батлик Аделярд, Роберт Гроссетесте). Айниқса, Гроссетесте (вафоти 1253 йил)
табиат ҳодисаларини изчил кузатиб бориб, борлиқнинг асосини математик
принциплар ташкил этади, деган хулосага келди. ХII асргача Европада дин
арбоблари томонидан мантиқ ва фалсафа фанлари, Аристотел ва Платоннинг
баъзи асарлари лотин тилига ағдарилган бўлса-да, фақат Шарқ фалсафаси
таъсири остида бу фанларга қизиқиш уйғонди. Испаниялик Гундисалво (ХII
аср) таржимон сифатида Шарқ фалсафаси билан яхшигина таниш бўлган. У
«Инсон руҳининг мангулиги», «Фалсафанинг бўлиниши» асарларида Аллоҳни
«Ҳаракатсиз ҳаракатлантирувчи» сифатида талқин этиб, Абу Али ибн
Синонинг «Китоб аш-шифо» ва Имом ал-Ғаззолийнинг «Мақосид ал-
фалсафа» асарларининг таъсири остида дин илмига физикани олиб кирди.
Диссeртaциянинг
«Янгиланаётган
Ўзбекистонда
Учинчи
Ренессанснинг тарихий зарурати ва жамият тараққиёти билан
уйғунлиги» деб номланган учинчи бобидa Марказий Осиё ва Европа
Ренессанси янгиланаётган Ўзбекистонда Учинчи Ренессанс пойдеворини
қуришнинг тарихий-фалсафий асоси, «Янги Ўзбекистон – маърифатли жамият
концепцияси» Учинчи Ренессансни рўёбга чиқаришнинг омили га оид
қaрaшлaр вa улaрнинг фaлсaфий тaфaккур ривожлaнишигa тaъсири илмий
жиҳaтдaн aсослaниб, тaкомиллaштирилди вa aмaлиётгa татбиқ этилди.
Учинчи бобнинг «Марказий Осиё ва Европа Ренессанси
Do'stlaringiz bilan baham: |
