«Бурғулаш ва портлатиш ишлари» фанидан маърузалар туплами


Download 282.46 Kb.
bet41/59
Sana19.06.2023
Hajmi282.46 Kb.
#1608124
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   59
Bog'liq
БВР узбекча

Сосредоточит этилган зарядларни хисоблаш.

Нормал иткитиб ташлашда хосил буладиган назарий воронканинг хажми – тугри бурчакли конуснинг хажмига тенг:


(4)
бунда: Д – нормал иткитиб ташлашда хосил буладиган воронка диаметри, м.
W – энг кам каршиликли чизик (Л.Н.С.)
Нормал иткитиб ташлашда хосил буладиган воронка учун V=W; Д=2W. Бу кийматларни (4) формулага куйиб, нормал иткитиб ташлашда хосил булган воронканинг W – оркали ифодаланган хажмини оламиз:
(5)

Портлашда хосил буладиган воронка хажмига мос равишда заряднинг солиштирма сарфи камайтирилса – жинсларнинг кучайтирилган еки нормал юмшатилиши (рыхление) содир булади.


Агарда, заряднинг солиштирма сарфи оширилса – унда иткитиб ташлаш (выброс) содир булади.
Мухитдаги таъсир характерига караб, хар кандай сосредоточить этилган заряд массаси – нормал иткитиб ташлаш заряди билан функционал богликка эга булади.
(6)

бунда: f(n) – портлаш таъсири курчаткич ф-яси, юмшатишдаги нормал зарядлар учун унинг киймати f(n) = 0,33 булади.


Юмшатувчи заряд массаси:
(7)
бунда: Qр – нормал юмшатувчи зарядлар учун портловчи модданинг солиштирма сарфи, кг/м3.
Камерали хамда козонли (котловых) зарядлар портлатилганда, хисобланган каршилик чизиги киймати учун – Л.Н.С. -Wр – кабул килинади.
Тог –жинсларини уступли казиб олишда, уступлар баландлигига боглик равишда – сосредоточить этилган зарядлар учун Wр – нинг киймати Wр=(0,50,9)Н. Серияли портлатишда, юмшатувчи сосредоточить этилган камерали зарядни массаси, куйидаги формула билан аникланади:
(8)
Скважинали ва шпурли зарядларни
хисоблаш.

Юмшатувчи узайтирилган зарядларнинг асосий кисмини карьерларда кулланиладиган шпурли ва скважинали зарядлар ташкил этади. Сосредоточить этилган зарядлар хисоблаб чикишдагича ухшаб, узайтирилган зарядларни хисоблаб чикишга асос килиб – портлатиладиган хажм ва портлатувчи модда (ПМ) солиштирма сарфининг заряд массаси билан тугри пропорционал богликлиги олинади.


Уступли казиб олишда, скважинали ва шпурли зарядларни хисоблашда – уларнинг тог-жинсига биргаликдаги таъсири (бир вактда портлатилганда) хисобга олинади.
Скважина зарядларнинг биргаликдаги таъсири натижасида хосил буладиган парчалаш призмаси майдони (S) куйидагича тенг булади:
(9)
бунда: Wn - уступ остонаси каршилик чизиги (Л.С.П.П), м.
Парчалаш призмаси хажми эса:
(10)
бунда: Н – уступ баландлиги, м.
Уступ остонаси каршилик чизиги (Л.С.П.П.)ни аниклашнинг бир неча унлаб формулалари булиб, улардан энг оддийси:
(11)
бунда: р – 1 м скважина еки шпурнинг портлатувчи моддани сигдирувчанлиги, кг/м.
Н, q ва Q – кийматлари аник булганда Л.С.П.П. нинг киймати:
(12)
формула билан аникланади.
Бирламчи ва иккиламчи портлатишда сарфланган ПМ микдорини аниклашда куйидаги хисоблаш формулаларидан фойдаланилади.
Портлатилган 1 м3 массани юмшатишда ПМ нинг бирламчи сарфи
(13)
бунда: Qобщ – портлатилган зарядларнинг умумий массаси, кг.
Vц – Целик (массив)да портлатилган массанинг умумий хажми3.

1 т. маъдан еки тог –жинсини олиш ун сарфланадиган ПМ нинг микдори:


(14)
Ноулчам (бесунакай) булакларни майдалаш учун сарфланадиган ПМ микдори:
(15)
бунда: qнг – ноулчам булакни майдалашга сарфлан ПМ нинг солиштирма сарфи, кг/м3.
Рн – ноулчам булакларнинг чикиши, %.


Портлатув ишларида шпурли зарядлаш
методи.


Шпурли зарядлаш методи деб – шпурларни пармалаш (бургилаш), тозалаш, улчаш, портлатувчи моддани ва боевикни тайерлаш, шпурларни зарядлаш, тикинлаш, портлатувчи тармокни тайерлаш, зарядларни портлатиш ва портлатилган жойни караб чикиш каби тайергарлик ва портлатишни бажаришдагги техник амал ва усуллар йигиндисига айтилади.
Шпур деб – тог- жинсида – узунлиги (чукурлиги) 5 м. гача диаметри – 75 мм. гача булган, унга портловчи модда зарядини жойлаш учун тешилган цилиндрик шаклдаги чукурликка айтилади.
Узайтирилган зарядларни шпурларга жойлаб портлатув ишлари олиб борилганда – вертикаль, кия (наклонный) ва горизонтал шпурлардан фойдаланилади.
Шпурли зарядлаш методининг афзаллиги – парчаланаетган тог –жинсининг бир текисда майдаланишини таъминлайди, технологиянинг оддийлиги, хар кандай тог-геологик шароитда кулланиши мумкинлиги ва портлашнинг кам сейсмик таъсири.
Шпурли зарядлаш методининг камчилиги – бургилаш хажмини катталиги, портловчи модда (ПМ) ва портлатиш воситалари (ПВ) нинг солиштирма сарфининг катталиги, зарядлаш ишларнинг куп мехнат сарфи ва портлатиш ишларининг кимматлиги.
Шпурнинг (скважинанинг) чукурлиги куйидаги формула билан аникланади:
(16)
бунда: Н – уступ баландлиги, м;
ln – ортикча бургилаш (перебур) чукурлиги, м;

Download 282.46 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling