Buxgalteriya xisobining tavsiflanishi

Biznes jarayon – bu nazorat harakati va resurslar yordamida jarayonning kirishlari isteʼmolchilar uchun qimmatli boʻlgan natijalarga aylantiriladigan izchil, maqsadli va tartibga solinadigan faoliyat tizimi.
Biznes jarayonining asosiy xususiyatlari shundan iboratki, bu umumiy manfaatlar uchun tizimga birlashtirilgan cheklangan subyektlar va obyektlar toʻplamidagi munosabatlar, motivlar, cheklovlar va resurslar bilan belgilanadigan cheklangan va oʻzaro bogʻlangan harakatlar toʻplamidir. Tizimning oʻzi tomonidan begonalashtirilgan yoki isteʼmol qilinadigan aniq natijani olish.
29 - Xisob ma’lumotlaridan foydalanuvchilar

30 - Biznes jarayonlarining asosiy ko‘rsatkichlari va ularning axamiyati
Biznes jarayonlarining operativ samaradorligi ko'rsatkichlari Qurilish tizimlari samarali boshqaruv tabiati va faoliyat sohasi juda boshqacha kompaniyalar va tashkilotlar - bu zamonaviy menejment oldida turgan eng qiyin vazifalardan biridir. Bunday boshqaruv tizimlarini yaratishning universal metodologiyasi mavjud emas, lekin biznesni boshqarish tizimlarini qurishning umumiy tamoyillarini ishlab chiqish mumkin. Samarali boshqaruvning bunday ilg'or usullari boshqaruvga texnologik yondashuv deb ataladigan narsalarni o'z ichiga oladi. Uning mohiyati shundan iboratki, boshqaruv amaliyotida va ishlab chiqarish faoliyati ba'zi jarayonlar ularni keyingi boshqarish bilan taqsimlanadi. Biznes jarayoni atamasi odatda bunday jarayonlarga murojaat qilish uchun ishlatiladi. Har qanday biznes-jarayonning muhim omili uning samaradorligi bo'ladi va menejmentning eng muhim vazifasi har bir biznes jarayonining ko'rsatkichlarini doimiy ravishda yaxshilashdir.
31 – Ta’minot jarayonining xisobi.
Mulk shaklidan qat’i nazar, har bir korxona va tash- kilot birlamchi faoliyat ko‘rsatish uchun tegishli asosiy va
oborot mablag‘lari holatini tartibga solgan holda o‘z Nizomini ishlab chiqadi va shu Nizomga asosan faoliyatni amalga oshiradi. Buning uchun, Nizom tegishli davlat idoralari (hokimlik) ro‘yxatidan o‘tgan bo‘lishi shart.
Тa’minot jarayonida korxona va tashkilotning bevosita o‘ziga taalluqli bo‘lgan asosiy va aylanma mablag‘larining
holati hisob-kitob qilinadi va mablag‘lar holatidagi
32 - Tovar-moddiy zaxiralarni baxolash
To’var-moddiy zaxiralar hisobining asosiy qoidalari bo‘lib quyidagilar hisoblanadi: tan olish paytini aniqlash, tasniflash, balans qiymatini baholash; tovar-moddiy zaxiralar tannarxiga kiritiladigan xarajatlarni aniqlash, kelgusi xarajatlarni, shu jumladan tovar-moddiy zaxiralar qiymatini xarajat sifatida tan olish; tovar-moddiy zaxiralar qiymatini realizatsiya qilishning sof qiymatiga qadar kamaytirish (baholash); ularning chiqib ketishidan moliyaviy natijalarni aniqlash hamda moliyaviy hisobotda ular bo‘yicha axborotni yoritib berish tartibi.
Mazkur BHMS qoidalari pudrat qurilishi bo‘yicha tugallanmagan ishlar, shu jumladan ular bilan bog‘liq xizmatlar bo‘yicha kontraktlar va moliyaviy instrumentlar hisobga olish qoidalariga nisbatan qo‘llanmaydi.

33 - Transport-tayyorlov xarajatlari xakida tushuncha va ularni taksimlash usullari

Materiallar mol yetkazib beruvchilardan sotib olinganida ko‘p hollarda ularni sotib olish hamda tayyorlash bilan bog‘liq operatsiyalar 1510-«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» hisobvarag‘ida hisobga olinadi. Ushbu schyotning debetida 6010, 2310, 2010, 6990 va boshqa schyotlarning kreditlari bo‘yicha materiallarning sotib olish qiymati qiymati shakllanadi. Shuningdek bu yerda materiallar bilan bog‘liq transport-tayyorlov xarajatlari ham ifodalanadi.
Bu schyotning kredit tomonida 1010-1090-schyotlarning debeti bo‘yicha haqiqatda kelib tushgan va kirim qilingan materiallarning hisob qiymati aks ettiriladi.
Hisob narxlarida qabul qilingan materiallar va ularni sotib olish hamda tayyorlash qiymatlari orasidagi farq 1610-«Materiallar qiymatidagi og‘ishlar» hisobvarag‘iga o‘tkaziladi va har oyning oxirida 1610-«Materiallar qiymatidagi og‘ishlar» hisobvarag‘ining debetida yig‘ilgan summa ishlab chiqarishga va boshqa ehtiyojlarga sarflangan materiallarning qiymatiga mutanosib taqsimlanib, xarajatlar hisobvarag‘iga ko‘chiriladi.
1510-«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» hisobvarag‘i debetidagi qoldiq korxonaga hali kelib tushmagan yo‘ldagi materiallar qiymatini ifodalaydi.
Materiallarning haqiqiy tannarxi tarkibiga transport-tayyorlov xarajatlari ham kiradi. Bularga materiallarning shartnoma qiymatidan tashqari ularni sotib olish bilan bog‘liq barcha xarajatlar kiradi. Bu xarajatlar materiallarning turlari bo‘yicha tegishli schyotlarda mavjud materiallarning umumiy hajmi bo‘yicha transport-tayyorlov xarajatlari summasi va foizini hisoblab chiqaradi.
34 - Ishlab chiqarish jarayonining xisobi
Ishlab chiqarish jarayoni hisobi
Har bir korxona va tashkilot tegishli faoliyat yuritish bilan o‘zining ishlab chiqarish jarayonini tashkil qiladi, bu jarayonning bir me’yorda tashkil qilinishi uchun asosiy mezon bo‘lib ta’minot jarayoni hisoblanadi. Ishlab chiqarish jarayoni, o‘z navbatida, ta’minot va sotish jarayonlariga o‘z ta’sirini o‘tkazib borishi mumkin. Buxgalteriya hisobida ishlab chiqarish jarayonining to‘g‘ri tashkil qilinishi, birinchidan, mahsulot tannarxini to‘g‘ri hisob-kitob qilish imkoniyatini yaratsa, ikkinchidan, mehnat unumdorligi, mavjud resurslardan tejamkorlik bilan foydalanishni ifoda etadi. Ishlab chiqarish jarayonida korxonaning tegishli mahsulot ishlab chiqarish bilan bog‘liq imkoniyatlari to‘liq namoyon bo‘ladi. Buxgalteriya hisobida ishlab chiqarish jarayoni quyidagi schotlarda hisobga olinadi:
— asosiy ishlab chiqarish schotida;
— asosiy vositalarning eskirishi schotida;
— nomoddiy aktivlarning eskirishi schotida;
— yordamchi va boshqa ishlab chiqarishlar schotida;
— umumishlab chiqarish xarajatlari schotida;
— tayyor mahsulot schotida.
35 - Kalkulyatsiya schetlarining ishlab chikarilayotgan maxsulot, bajarilayotgan ish va xizmatlar tannarxini aniklashdagi o’rni