Buxoro Davlat Universiteti 9-2 uzb guruhi talabasi Primova Taxminaning Filologlar uchun Matematika fanidan yozgan Mustaqil ishi

yoki kelib chiqishi va taraqqiyotida olib organish’ mumkin. Bularning barchasi mantiq ilmining vazifasini tashkil etadi, uning turlicha metodlardan foydalanishiga, har xil


yonalishlarga’ ajralishiga sabab boladi’.


Keng manoda’ mantiqni tafa kk ur shak llari va qonunlarini


organuvchi’ fan, deb atash mumkin. Hozirgi paytda uning formal mantiq, dialegti mantiq va matematik mantiq kabi yonalishlarini’


farq qilish mumkin. Normal mantiq tafakkurning strugturasini fikrning konkret mazmuni va taraqqiyotidan chetlashgan holda,
nisbatan mustaqil ravishda olib organadi’. Uning diqqat margazida muhokamani togri’’qurish bilan bogliq ’qoidalar va mantiqiy amallar yotadi.


Formal mantiqga togri’’tafakkur shakllari va qonunlarini


organuvchi’ falsafiy fan, deb tarif’berish mumkin.


Dialegtik mantiq, formal mantiqdan farqli olaroq,’ tafakkurni uning mazmuni va shakli birlikida hamda taraqqiyotida olib


organadi’. Matematig mantiq esa tafakkurni matematik metodlar

yordamida tadqiq etadi. U hozirgi zamon matematikasining

muhim yonalishlaridan’ biri bolib,’ tafakkurni mantiqiy hisoblash deb ataladigan yuqori darajada abstragtlashgan va formallashgan sistemada tahlil qiladi.


Biz organadigan’ fan formal mantiq bolib,’ u hozirgi paytda ozining’ maxsus formallashgan tiliga, togri’’muxokama yuritish uchun zarur bolgan’ samarali mantiqiy metodlari va usullariga,


konseptual vositalariga ega. Tafakkurni organuvchi’ boshqa fanlar, xususan falsafa, psixologiya, fiziologiya bilan hamkorlik qiladi hamda ilmiy bilimlar sistemasida ozining’ munosib orniga’ ega. Ayniqsa, uning bilish metodi sifatidagi ahamiyati katta.

4. 
   Tafakkur shakllari va qonunlarini organish,’ ulardan ongli
   

ravishda foydalanish fikrlash madaniyatini ostiradi,’ xususan, fikrni togri’’qurish malakasini rivojlantiradi; bahs yuritishda


ozining’ va boshqalarning fikriga tanqidiy munosabatda


bolishiga,’ suhbatdoshining mulohazalaridagi xatolarni ochib tashlashga yordam beradi.


Muhokamani togri’’qurishga, formal ziddiyatlar, xatolarga yol ’ qoymasli’kka erishish, aytish mumkinki, oziga’ xos sanat’-mantiq sanati’ hisoblanadi. Bu sanatning’ nazariy asoslarini chuqur egallagan kishigina uning imkoniyatlarini amaliy muhokama yuritishda namoyish qila oladi. Shu orinda’ buyuk mutafakkir Forobiyning mantiq ilmining ahamiyati haqida bildirgan
quyidagi fikrlarining alohida etiborga’ loyiq eganligini tagidlash’’ zarur. U shunday yozadi: «Bizning maqsadimiz aqlni, xatoga yol’ qoyish’ mumkin bolgan’ barcha hollarda, togri’ tafa’kkurga yetaklaydigan, uning yordamida har safar xulosa chiqarayotganda adashishga qarshi extiyot choralarini


korsatadigan’ sanatni’-mantiq sanatni’ organishdir’. Uning asosiy qonun-qoidalarining aqlga bolgan’ munosabati grammatika sanati’ qoidalarining tilga bolgan’ munosabatiga oxshash;’ xuddi grammatika kishilarning tilini togirlash’’ extiyoji sababli yaratilgani, unga xizmat qilishi zarur bolgani’ singari, mantiq ham tafakkur jarayonini yaxshi amalga oshirish maqsadida xatoga yol’quyish mumkin bolgan’ barcha hollarda aqlni togirlab’’ turadi».1


Uning talim’ sohasidagi vazifalari ham jiddiydir. Oquv’ jarayonining samaradorligi malum’ bir darajada ishlatiladigan