Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

UNUTMANG
! –a / -y ravishdosh qo‘shimchalari takroriy fe’llarni 
hosil qiladi. 
 
Tuslanmaydigan 
ravishdoshlar. 
Mutlaqo 
shaxs-son 
qo‘shimchasini qabul qilmaydi, shuning uchun mustaqil fe’l kesim 
vazifasida kelmaydi. Aksincha ergash gapning (maqsad 
ravishdoshidan tashqari) kesimida kelib, uni bosh – hokim gapga 
bog‘laydi. M.: Bolta tushguncha, to‘nka dam olar 
 
Payt ravishdoshlarining qo‘shimchalari: 

---

163 
 -gach/-kach/ - qach: kel/gach, ek/kach, chiq/qach; 
 -guncha/-kuncha/ -quncha: bor/guncha, tek/kuncha, chiq/quncha. 
Qorong‘u tushguncha, uyga yetib bordim. O‘qituvchi kel/gach, dars 
boshlandi.
 
Holat ravishdoshining qo‘shimchasi:
 -gancha/-kancha/ 
-qancha: 
yugur/gancha, 
qara/gancha, 
so‘k/kancha.
Onaizor farosatsiz o‘g‘ilning izidan qaragancha o‘tirdi. 
 
Maqsad ravishdoshi: 
 -gani/-kani/ -qani: ko‘r/gani, tabrikla/gani. 
 -gali (she’riyatdagi, eski o‘zbek adabiy tilidagi shakli): Ko‘r/gali 
husningni zor-u, mubtalo bo‘ldim sanga. 
❖ Eslatma! Ba’zan gapda ravishdosh o‘ziga tobe so‘zlar bilan 
birgalikda kengaygan ravishdoshli birikmani tashkil etadi va bitta 
so‘roqqa javob bo‘lib, bitta gap bo‘lagi vazifasida keladi. 
Bola boshini qo‘llari orasiga qo‘yi,b Boysun tog‘i uzra charx 
urayotgan bulutlarga qarab jim qoldi. 
 
Fe’lning modal shakllari 
 
Fe’l so‘z turkumida modal ma’nolar maxsus shakl yasovchi 
qo‘shimchalar hamda yordamchi fe’llarning mustaqil fe’llarga 
bog‘lanishidan hosil bo‘ladi.
Shunga koʻra fe’lning modal shakllari 2 ko‘rinishga ega: 
Sintetik shakl 
Fe’lning maxsus lug’aviy shakl yasovchi qo‘shimchalari fe’lga 
qo‘shilib, harakatning davomiyligini (sava+la, quv+la, tep+kila), 
shuningdek, 
kuchsizligini 
(to‘l+ish, yig‘la+msira, ko‘nik/ish)  
bildiradi. Ular quyidagilar:
A. Harakatning davomiyligini bildiradigan qo‘shimchalar: