Buxoro davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Kurs ishining ob'ekti - o'zaro ta'sir jarayonida tolerantlik (lot. tolerantia — sabr-toqat), bagʻrikenglik — oʻzgalarning turmush tarzi, xulq-atvori, odatlari, his-tuygʻulari, fikr-mulohazalari, gʻoyalari va eʼtiqodlariga nisbatan toqatli boʻlish
Kurs ishining gipotezasi sifatida quyidagi taxminlar ilgari surildi:
- bag'rikenglik - odamlarning o'zaro munosabati jarayonida shakllanadigan va ularning bir-birini tushunishi va tan olinishini belgilaydigan shaxsning integral sifati;
Kurs ishining maqsadi
1. O'zaro ta'sir jarayonida tolerantlikning namoyon bo'lishi muammosi bo'yicha tadqiqotning psixologik-pedagogik tahlilini o'tkazish.
2. Shaxsning integrativ sifatining bag'rikenglik tuzilishini asoslash va konstruktiv o'zaro ta'sir jarayonida yosh o'smirlarda tolerantlikni shakllantirish darajalarini aniqlash.
3. Konstruktiv o'zaro munosabatlar jarayonida yosh o'smirlarda bag'rikenglikni shakllantirish uchun psixologik yordam modelini ishlab chiqish, sinovdan o'tkazish va amalga oshirish.
4. Konstruktiv o'zaro ta'sir jarayonida yosh o'smirlarda bag'rikenglikni shakllantirishga psixologik yordam berish modeli samaradorligini eksperimental tarzda sinab ko'ring.
I BOB O'ZARO TA'SIRNING NAZARIY JIHATLARI HAMDA SOTSIAL PSIXOLOGIYADA KOOPERATSIYA VA KONFLIKT
1.1 Kommunikativ o'zaro ta'sir nazariyasining falsafiy jihatlari
Odamlarning o'zaro ta'siri, idroki, munosabatlari, muloqoti va o'zaro tushunishi
Jamiyat alohida shaxslardan iborat emas, balki bu shaxslarning bir-biriga bo'lgan aloqalari va munosabatlari yig'indisini ifodalaydi. Bu aloqalar va munosabatlarning asosini odamlarning harakatlari va ularning bir-biriga ta'siri tashkil etadi, ular o'zaro ta'sirlar deb ataladi.
Falsafa nuqtai nazaridan o'zaro ta'sir harakatning, taraqqiyotning ob'ektiv va universal shakli bo'lib, u har qanday moddiy tizimning mavjudligi va tarkibiy tashkil etilishini belgilaydi. Moddiy jarayon sifatida o'zaro ta'sir materiya, harakat va axborotni uzatish bilan birga keladi. Bu nisbiy, ma'lum bir tezlikda va ma'lum bir fazoda amalga oshiriladi.
Odatda o'zaro ta'sir uslubini to'g'ri tushunishga imkon beradigan beshta asosiy mezon mavjud:
Hamkorlar pozitsiyasida faoliyatning tabiati (samarali uslubda - "sherikning yonida", samarasiz uslubda - "sherikdan yuqorida").
Oldinga qo'yilgan maqsadlarning tabiati (samarali uslubda - sheriklar birgalikda ham yaqin, ham uzoq maqsadlarni ishlab chiqadilar; samarasiz uslubda - dominant sherik sherik bilan muhokama qilmasdan faqat yaqin maqsadlarni qo'yadi).
Mas'uliyatning tabiati (samarador uslubda o'zaro ta'sirning barcha ishtirokchilari faoliyat natijalari uchun javobgardir; samarasiz uslubda barcha javobgarlik dominant sherikga yuklanadi). "
O'rtasida yuzaga keladigan munosabatlarning tabiati (samarali uslubda - xayrixohlik va ishonch; samarasiz uslubda - tajovuz, norozilik, g'azab).
Hamkorlar o'rtasidagi identifikatsiya-ajralish mexanizmining ishlash xususiyati.
Bunday o'zaro ta'sirning asosiy xususiyatlari :
o'zaro ta'sir qiluvchi shaxslarga nisbatan tashqi maqsadning (ob'ektning) mavjudligi, unga erishish o'zaro sa'y-harakatlarni o'z ichiga oladi;
tashqaridan kuzatish va boshqa shaxslar tomonidan ro'yxatga olish uchun aniqlik (mavjudlik);
refleksiv noaniqlik - uni idrok etishning amalga oshirish shartlariga va uning ishtirokchilarining baholashlariga bog'liqligi.
Guruhlararo o'zaro ta'sir - bu bir nechta sub'ektlarning (ob'ektlarning) bir-biriga bevosita yoki bilvosita ta'sir qilish jarayoni, ularning o'zaro shartliligi va munosabatlarning o'ziga xos xususiyatini keltirib chiqaradi. Odatda, u butun guruhlar (shuningdek, ularning qismlari) o'rtasida sodir bo'ladi va jamiyat rivojlanishida integratsiya (yoki beqarorlashtiruvchi) omil sifatida ishlaydi.
Ijtimoiy idrokning xususiyatlari quyidagilardan iborat:
ijtimoiy idrok sub'ektining faoliyati, ya'ni u (individ, guruh va boshqalar) jonsiz narsalarni idrok etishda bo'lgani kabi, idrok etilayotgan narsaga nisbatan passiv va befarq emas. Ijtimoiy idrok ob'ekti ham, sub'ekti ham bir-biriga ta'sir qiladi, o'zlari haqidagi g'oyalarni qulay yo'nalishga aylantirishga intiladi;
idrok etilayotgan narsaning yaxlitligi, ijtimoiy idrok sub'ektining e'tibori birinchi navbatda idrok etilayotgan voqelikni aks ettirish natijasida tasvirning paydo bo'lish momentlariga emas, balki ob'ektning semantik va baholovchi talqinlariga qaratilganligini ko'rsatadi. idrok etish;
ijtimoiy in'ikos sub'ektining motivatsiyasi, bu ijtimoiy ob'ektlarni idrok etish uning kognitiv manfaatlarining idrok etilayotgan narsaga hissiy munosabati bilan katta uyg'unligi, ijtimoiy idrokning idrok etuvchining motivatsion va semantik yo'nalishiga aniq bog'liqligi bilan tavsiflanadi.
1.2 O'zaro ta'sir nazariyasining pedagogik masalalari.
O'zaro ta'sirning asosiy belgilari "o'zaro bilish, o'zaro tushunish, o'zaro munosabatlar, o'zaro harakatlar, o'zaro ta'sir qilish". Ularning barchasi o'ziga xos tarzda muhim, mazmuni jihatidan farq qiladi, ammo tarbiyaviy ta'sirning samaradorligi faqat ularni har tomonlama amalga oshirish natijasi bo'lishi mumkin. O'zaro ta'sirning asosiy belgilari "ishchanlik", ya'ni harakatlardagi izchillik (yordam) va "moslik", ya'ni bir-biridan qoniqish, hissiy yordamdir. Agar optimal sinergiya mavjud bo'lsa, unda o'zaro ta'sirdan qoniqishning asosiy manbai qo'shma ishdir. Optimal muvofiqlik bilan, qoniqish manbai aloqa jarayonining o'zi hisoblanadi. Ishtirokchilarning ma'naviy va intellektual ehtiyojlari murakkablashishi bilan pedagogik o'zaro ta'sir yaxshilanadi, shu bilan birga, talaba shaxsining shakllanishi va o'qituvchining o'zining ijodiy o'sishi sodir bo'ladi. O'zaro ta'sirning etakchi maqsadi - o'zaro ta'sir qiluvchi tomonlarning shaxsiyatini o'zaro rivojlantirish, ularning munosabatlari, jamoani rivojlantirish va uning ta'lim imkoniyatlarini ro'yobga chiqarish.
Bular pedagogik o'zaro ta'sirning asosiy xususiyatlari.
Yuqorida aytilganlardan kelib chiqadiki, pedagogik o'zaro munosabatlarni shakllantirish, birinchidan, pedagogik muloqot asoslarini o'zlashtirishni, ikkinchidan, o'quvchilarni tushunish va o'quv jarayonini to'g'ri qurish qobiliyatini egallashni, uchinchidan, o'quvchilarni pedagogik o'zaro hamkorlikni tashkil etish usullari va usullari bilan qurollantirishni talab qiladi. o'rganishning faol shakllaridan foydalanish, ta'lim faoliyatini professional faoliyatga yaqinlashtirish.
Ilmiy izlanishlarimizdan maqsad qishloq xo‘jaligi oliy o‘quv yurtida nafaqat qishloq xo‘jaligi mutaxassisi, balki kelajakda o‘rta kasb-hunar ta’limi tizimida o‘quvchilarga qishloq xo‘jaligi mutaxassisliklaridan saboq beradigan o‘qituvchini tayyorlashga qaratilgan o‘quv jarayonini takomillashtirish yo‘llarini aniqlashdan iborat.