Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "mexanika" kafedrasi
INSHOOTLAR VA ULARNING HISOBLASH SXEMASI
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
qurilish mexanikasi
INSHOOTLAR VA ULARNING HISOBLASH SXEMASI.
Inshoot va konstruktsiyalarning hisobini osonlashtirish uchun ular
soddalashtirilgan sxemalar bilan almashtiriladi. Inshootlarning soddalashtirilgan tasvirini ifodalovchi sxema hisoblash sxemasi deyiladi. Hisoblash sxemasida inshoot sterjenlari o`q chiziqlar bilan, plastinalar o`rta sirtlar bilan almashtiriladi. Inshoot hisobining aniqlik darajasi hisoblash sxemasining to`g’ri tanlanishiga bog’liq Agar tekshirilayotgan inshoot sxemasi sodda va oddiy tasvirlansa, u hisoblash sxemasi deb qabul kilinadi. Inshootning haqiqiy sxemasi murakkab ko`rinishda bo`lsa, uning ba`zi xususiYatlari nazarga olinmay hisoblanadi. Fermani hisoblash sxemasida uning sterjenlari o`q chiziqlari bilan, bikr tugunlari esa ideal sharnirlar bilan almashtirilgan. Haqiqiy tayanchlar sharnirli tayanch bog’lanishlar orqali ifodalangan. Inshootlar va ularning hisoblash sxemalari elementlarning geometrik shakliga ko`ra quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
1. Sterjenlar birikmasidan tashkil topgan inshootlar Bunday inshootlar sterjenli sistemalar deyiladi. Sterjenlarning uzunligi ularning ko`ndalang kesimi o`lchamlariga nisbatan bir necha marta katta bo`ladi. Agar element o`qi egri chiziqli bo`lsa, bunday element egri sterjen’ deyiladi . 2.
Plastinka, plita va qobiqlar hamda ularning birikmasidan tashkil topgan inshootlar. Plastinkaning kalinligi qolgan ikki o`lchamiga nisbatan bir necha marta kichik bo`ladi. 3.
Massivlardan tashkil topgan inshootlar Massivning uzunligi va ko`ndalang kesim o`lchamlari bir xil bo`ladi. Massiv inshootlar jumlasiga to`g’onlar, tirgak devorlar va ko`p qavatli binolarning yaxlit fundamentlari kiradi. F e r m a l a r. Sharnirli birikmalar orqali boglangan sterjenlardan tashkil topgan inshoot ferma deyiladi. R a m a l a r. Bir – biriga bikr kilib biriktirilgan sterjenlardan (sistemalardan) tashkil topgan inshoot rama deyiladi K o m b i n a ts i ya l a sh g a n i n sh o o t l a r. Bir - biri bilan bikr va Sharnirli birikma orqali bog’langan elementlardan tuzilgan inshoot kombinatsiyalashgan sistema deyiladi. Masalan, shprengelli balkalar shular jumlasidandir Inshootlar elementlarining joylashuviga ko`ra ular yassi va fazoviy sistemalarga bo`linadi. Sterjenlar va unga qo`yilgan tashqi yuklar bir tekislikda bo`lsa, bunday inshootlar yassi sistemalar deyiladi. Agar inshootning sterjenlari va unga qo`yilgan tashqi yuklar boshqa – boshqa tekisliklarda joylashgan bo`lsa, u fazoviy sistema deyiladi. Yassi sistemalar mustaqil holda juda kam uchraydi, asosan fazoviy sistemaning hisobini soddalashtirish maqsadida, ulardan alohida yassi sistemalar ajratib olinadi. Hisoblash sxemalari kinematik nuqtai nazardan quyidagi turlarga bo`linadi: 1. Geometrik o`zgarmas va yetarli kinematik bog’lanishlarga ega bo`lgan sistemalar (statik aniq sistemalar). 2. Geometrik o`zgarmas va ortiqcha kinematik bog’lanishlarga ega bo`lgan sistemalar (statik aniqmas sistemalar). 3. Geometrik o`zgaruvchan sistemalar (mexanizmlar). Inshootlar tayanch reaktsiyalarining yo`nalishiga ko`ra havonli va havonsiz sistemalarga bo`linadi. Faqat vertikal kuchlar ta`sirida bo`lgan inshootning tayanchlarida vertikal va gorizontal yo`nalishlarda reaktsiyalar hosil bo`lsa, u hovonli sistema deyiladi. Inshootlar hisoblash metodlariga ko`ra statik aniq va statik aniqmas sistemalarga bo`linadi. Statik aniq va statik aniqmas sistemalarning ta`rifi materiallar qarshiligi kursida beriladi.
|
ma'muriyatiga murojaat qiling