Nefronlar - Buyrakning morfo-funksional birligini nefron deyiladi.
- Nefron deb - buyrak tanachasi va to‘g‘ri keladigan buyrak naychalar yigindisiga (birlamchi burama naycha, genli qovo‘zlog‘i, ikkilamchi burama naycha, to‘g‘ri naycha) aytiladi.
- Har bir buyrakda bir million nefron bo‘ladi.
- Nefronda siydik hosil bo‘ladi.
- Buyrak tanachasi sohasida, kapsulaning ichiga qonning suyuq qismi ajraladi - bu suyuqliqqa birlamch siydik deyiladi.
- Naychalar orqali o‘tayotgan suyuqliqdan suv, glyukoza, aminokislotalar, ba’zi tuzlar qaytadan qonga so‘riladi va natijada ikkilamchi siydik hosil bo‘ladi.
Buyrakning o‘ziga xos qon aylanish sistemasi bo‘ladi. Buyrak ichiga yo‘nalgan buyrak arteriyasi Polares superiores, Centralis, Polares inferiores tarmoqlariga ajraydi. O‘z navbatida bu qon tomirlar a. Interlobaris arteriyalarini hosil etadi. Buyrakning po‘stloq va mag‘iz moddasining chegarasida yoysimon arteriyalar A. Arcuatae hosil bo‘ladi. Bu arteriyadan bo‘lakchalar arteriyasi Interlobulares ajraydi. Nihoyat arteriyalarning yakuniy tarmog‘i vas afferens buyrak tanachasining botiq qismiga kirib, buyrak qon tomirlar koptokchasini - glomerulusni hosil etadi. Koptokcha vas efferens qon tomiriga davom etadi. - Buyrakning o‘ziga xos qon aylanish sistemasi bo‘ladi. Buyrak ichiga yo‘nalgan buyrak arteriyasi Polares superiores, Centralis, Polares inferiores tarmoqlariga ajraydi. O‘z navbatida bu qon tomirlar a. Interlobaris arteriyalarini hosil etadi. Buyrakning po‘stloq va mag‘iz moddasining chegarasida yoysimon arteriyalar A. Arcuatae hosil bo‘ladi. Bu arteriyadan bo‘lakchalar arteriyasi Interlobulares ajraydi. Nihoyat arteriyalarning yakuniy tarmog‘i vas afferens buyrak tanachasining botiq qismiga kirib, buyrak qon tomirlar koptokchasini - glomerulusni hosil etadi. Koptokcha vas efferens qon tomiriga davom etadi.
Bu chiquvchi tomiri yana bir marotaba kapillyarlarga parchalangandan so‘ng vena qon tomirlari hosi bo‘ladi. Natijada buyrakda ikki turdagi kapillyar tomirlar bo‘ladi. - Bu chiquvchi tomiri yana bir marotaba kapillyarlarga parchalangandan so‘ng vena qon tomirlari hosi bo‘ladi. Natijada buyrakda ikki turdagi kapillyar tomirlar bo‘ladi.
- Birinchi to‘ri - ajoyib arterial to‘ri deyilib, ikki arteriola: vas afferens va vas efferens orasidagi glomerulus kapillyarlar bo‘lsa, ikkinchi kapillyar to‘r oddiy bo‘lib arteriola bilan venul orasida joylashadi.
- Oddiy kapillyar to‘r qon tomirlari buyrak tanachasidan chiqqanidan so‘ng hosil bo‘ladi va bu kapillyar to‘ri buyrakn qon bilan ta’minlaydi.
- Ajoyib kapillyar to‘r esa ikki arteriol orasida bo‘lib, buyrak tanachasining ichida joylashadi va bu to‘r birlamchi siydikni ajratish vazifasini bajaradi.
BUYRAK TANAChASINING ICHKI TUZILIShI
Do'stlaringiz bilan baham: |
