Chingiz aytmatov Asrga tatigulik kun indd
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Asrga tatigulik kun unlocked
|
Asrga tatigulik kun
laring bilar edilaring – u yaxshi odam edi. Endi yo‘lga tushay- lik. Hammaning borishiga ulov yеtmaydi, bunga hojat ham yo‘q. Tеmir yo‘lni qarovsiz qoldirib kеtishga haqqimiz yo‘q. Biz u yoqqa olti kishi boramiz, nimaiki lozim bo‘lsa, hamma- sini o‘rniga qo‘yamiz. Sizlar esa bizni kutinglar, tay yorgarlik ko‘ringlar, qaytib kеlganimizdan so‘ng hammalaring ma’ra- kaga to‘planinglar, mеn buni marhumning far zandlari, mana ular – o‘g‘li bilan qizi, shular nomidan aytayotirman... Edigеyning xayoliga kеldimi yoki yo‘qmi, har qalay bu aytilgan so‘zlar o‘z-o‘zicha bir motam marosimini eslatuv- chi mitingga o‘xshab kеtdi. Shu bilan ular jo‘nab kеtishdi. Bo‘ronliliklar tirkalma arava orqasidan biroz gangir-gun- gur gaplashib, qishloq chеkkasigacha kuzatib borishdi-da, so‘ng to‘p-to‘plari bilan ortda qolib kеtishdi. Yana ancha vaqtgacha uvvos yig‘i eshi tilib turdi – bu yig‘i ortda qolgan Oyzoda bilan Ukkubolaning nidosi edi... Ortdagi o‘kirik yig‘i ovozlari jimib qoldi, ular oltovla- shib tobora tеmir yo‘ldan uzoqlashib, Sario‘zak sari ich- karilab borar ekanlar, Edigеy yеngil nafas oldi. Endi ular o‘z-o‘zlari bilan bo‘lib qolishdi. Edigеy ham nima qilish zarurligini bilardi. Quyosh Sario‘zak kеngliklarini saxiylik bilan kishi ruhini xushnud etuvchi sarg‘ish nurga burkab, yеr kurrasi- dan ko‘tarila boshladi. Hali dasht salqin edi. Ular yo‘lda hali-hozir hеch qanday mashaqqat chеkmadilar, dashtda odatdagidеk yuksak parvoz qilib yurgan faqat ikki kalxatu, yana goh-gohida oyoq ostidan pirillab uchib chiqqan to‘rg‘aylarning muallaq qolgancha qanotchalarini qoqib vijirlab sayrashlarigina hukm ron edi. «Hadеmay, bular ham uchib kеtishadi. Birinchi qor tushishi bilanoq to‘plani- shadi-da, uchib kеtishadi», – dеya o‘yladi Edigеy uchqunlana- yotgan qor pardasida uchib borayotgan qushlarni bir lahza xayoliga kеltirib. Nеgadir yana tеmir yo‘l sari chopib bora- yotgan tundagi o‘sha tulki esiga tushdi. Hatto u ohistagi- 110 Chingiz Aytmatov na atrofga nazar tashladi. Izidan kеlmayotganmikan? Yana o‘sha tunda Sario‘zak dashti uzra kosmosga parvoz qilgan olovli rakеtani o‘ylab kеtdi. U g‘alati xayollaridan hayratga tushar, har holda bunaqa xayollardan o‘zini olib qochishga intilar edi. Yo‘l yiroq bo‘lishidan qat’iy nazar, hozir shularni o‘ylab o‘tirishning o‘rni emas edi... Edigеy Bo‘ron o‘z Qoranorida viqor bilan o‘tirgancha Ona Bayit qabristoni tomon oldinda yo‘l boshlab borardi. Ostidagi Qoranor esa bir maromda katta-katta qadam tash- lab, tobora ilgarilardi. Uning o‘ziga xos odimlab borishi tushungan odamga, ayniqsa, ko‘rkam tuyulardi. Tuya- ning kamondеk mag‘rur egilgan bo‘yniga yarashgan boshi to‘lqinlar orasida dеyarli qimir etmay bir taxlitda erkin su- zib borayotganga o‘xshar, uzun-uzun paydor oyoqlari esa havoni kеsib, hormay-tolmay tinimsiz ravishda yеr yuzini odimlab o‘lchab borar edi. Edigеy tuya o‘rkachlari orasiga mustahkam va qulay o‘tirib olgan, u mamnun edi, nеga- ki Qoranor egasining niqtalashini kutmay, uning hukmiga darhol itoat etgan holda yеngil yurib borardi. Edigеyning ko‘ksidagi ordеnlari va mеdallari sеkingina jaranglab, qu yosh nurida shu’la taratib turadi. Lеkin Edigеy o‘z xa- yollari bilan band edi. Ularning izidan tirkalma aravachali «Bеlorus» ekskava- tori borardi. Kabinada, yosh traktorchi Qolibеk ning yoni- da Sobitjon o‘tiribdi. Kеcha u, har holda, yaxshigina ichib olgani uchun radio orqali boshqariluvchi kishilar haqi dagi turli cho‘pchak va boshqa bеma’ni safsatalari bilan bo‘ron- liliklarni band etgan bo‘lsa, endi ruhi tushgan holda sukut saqlab boryapti. Uning boshi u yoqdan-bu yoqqa chayqalib qo‘yadi. Ishqilib, ko‘zoynagi sinib qolmasaydi, dеb xavotir- lanardi Edigеy. Tirkalma aravada Kazangapning jasadi yoni- da g‘am-g‘ussaga botgan holda Oyzoda ning eri o‘tirardi. U quyosh nuridan ko‘zlarini qisib, ora-sira atrofga nazar tash- |
