Chorvachilik va veterinariya meditsinasi” kafedrasi. “Baliqlar biologiyasi” fani bo’yicha Amaliy mashg‘ulotlari uchun uslubiy ko‘rsatma Bilim soxasi -800 000- «Qishloq, o‘rmon, baliq xo‘jaligi va vetenariya»

Suv sifatiga ta’sir etuvchi boshka faktorlar.
Karbonat angidrid suv xavzasining xayoti uchun muxim axamiyatga ega. Suvdagi bu gaz fotosintez jarayonida organik modna xosil bulishida ishtirok etadi. SHuning uchun xam karbonat angidrid suv xavzasining moddalar aylanishi bilan bog’liq, shu jumladaya organik moddalarning buzilishi, kalsiy va magniy almashinuvi, suv xavzasining karbonatlar muvozanatini saklashda xam ishtirok etadi.
Karbonat angidridi suv xavzasida atmosfera chukindilari va er osti suvlari orqali tushadi, shu jumladan xayvon va usimliklarning nafas chikarish faoliyati orqali xam xosil bo’ladi. Baliqchilik xovuzlarnda uning asosiy manbasi organik moddalarning parchzlannshidir. Mikroorganizmlar faliyati orqali xosil bo’ladi.
Xavoda karbonat angidridning mikdori 0,03%, yomgir suvida to 0,06%, daryo suvida va kullar suvida 30% gacha bo’ladi. Xovuz baliqchilik xo’jaliklarida uning aptimal mikdori 5-10 mg/l da to 20 — 30 mg/l gacha bo’ladi. Suvdagi karbonat angidrid щsrokarbonatlar na karbonat ionlari vodorod qo’rsatgichinnng kattaligi bilan bog’liq. Bu bog’liqlnk kuynda umu m iy qo’rsatgichga nisbtatan foiz xisobida berilgan
Suvdagi karbonat angidridi 1 sutka davomida 5 - marotaba aniqlanadi. Sutka davomida kunduzi va kechkurungi ko’rsatgichlari fotosintez jarayoii va gidrobiontlarning faol nafas olnshidan dalolat beradi.
Suv oksidlanishi xovuzda baltslar saklashnnng zng zaruriy qo’rsatgichlardan biri bulib, baliq saklash mumkinmn yoki yukmi, baliq _: saklash sharoitini xarakterlaydi. Xovuznnng sanitariya, biologik rejimini bildiradi. Suvning oksidlanish darajasini dala sharoitnda xam aniklasa bo’ladi. Buning uchuy tekshiradigan suvdan 10 ml probirkaga olinadi va 0,5 ml sulfat kislota qo’shiladi) ml kaliy permonganatining 0,01% eritmasi xam qo’shiladi. 40 minut o’tishi bilan, suv xarorati 20° S bo’lganda taxminiy oksidlanish kattaligi ko’rsatgichini aniqlash mumkin (12-jadva).

Probirkadagi eritma rangi	Oksidlanish mg 0,1 l. N,0 taxminiy kattaligi
Ochik binafsha - pushti	1
Binafsha – pushti	2
Okimtir — pushti	8
Kuchsiz- pushti	6
Pushtirok – sarik	12
Sariq	16

Bu qo’rsatgich kuyida aks ettirilgan, Agarda tajribadagi rang sarik bo’lsa unda tekshiriladigan suvda disterlangan suv kushib 2-4 marotaba takrorlanadi to muoffnk rang qo’rsatgichiga tugri kelgunga kadar. Asosan oksndlanish darajasini laboratoriya sharoitiga aniklaydilar.
Suv xavzasi muxitnning kursatgnchi (pH). Suv sifatini aniqlashda kullanadngan indikator bulib xisobyaanadi, Uning kislotaligi yoki ishkorlik kursatgnchi bulib suv xavzasini k g gaz rejimi bilan bog’liq xolat. Dala sharoitida pH ni aniqlash da komporator saklaydigan shkalalar yordamida, Mixaels apparat, bo’yalgan indikatordan iborat bulib pH kattaligi 0,2 gacha belgilanadi. Optimal pH kursatgnchi 7,6 - 8,2. pH ni aniqlash uchun syu xaroratn 18-20° S optnmal xisoblanadi. eng kulay laboratoriya sharoitnda pH-metr yordamkda aniqlash kulay va anik qo’rsatgich bulib xisoblanadi. Mixaels apparatssan foydalansa xam bo’ladi. Suv muxiti reaksnyasining lasayishi rN-b,5 bulnshi kislota oshganligvdan dalolat (atsidoz), muxit reaksnyasining pH-8,5 9,0 oshishi ishkoriy muxit oshganligidan dalolat (alkaloz). Muxit reaksnyasining normaga nisbatan uzgarishi gidrobiontlar xayoti uchun xavfli. Oldini olish choralari kuriladi.
Demak, pH - 7,0 neytral muxit, pH - 7,0 dan yukori bo’lsa ishkori muxit, pH - 7,0 dan kinik bo’lsa kislotali muxig. Suvdagi gidrobiontlarning konsentratsiyasiga bog’liq. Suv xavzasida pH 7,0 dan 8,5 gacha bo’lishi kerak. Agarda pH 6,0-6,5 ga tushib kolsa muxit kislotali bo’ladi. Bu xolat nixoyatda xavfli, Xovuzni oxaklash kerak.