D. S. Yarmatova, A. R. Bobojonov, A. R. Raximov

Chizma usul
Katta o'lchamlarga ega bo‘lgan shakllaming maydonlarini aniqlash uchun professor A.N. Savich usuli qo'llaniladi, Awalo P maydoni ma’lum bo'lgan yuza P' o'lchanadi, so‘ngra uning bir bo'lagi bo'lgan shaklning P maydoni aniqlanadi. Unda bo‘lak maydoni

i r
ifodadai/topiladLV
(3.11)
‘'J ' II! o:.." - ■
Elektron planimetr bilan maydon o'lchash
Zikr etilgan tamoyillar planimetr bilan maydon o'lchashni avtomatlashtirishga doir qurilmalami barpo etishga asos bo'ldi.
Masalan, «Stenli» planimetrida odatdagi hisoblash g'ildirakchasi o'rniga yorug'lik o'tqazmaydigan plastina ishlatilib, unga mayda teshikchalar yasalgan. Planimetr tirsagining uchi maydon konturi chiziqlari ustidan surilganida planimetrning hisoblash g'ildirakchasi u yoki bu tomonga aylanadi. lining teshikchalari o‘tgan nurlar maxsus yorug'lik sezuvchi ckranga tushib-tushmay, ishchi teshik­chalar soni aniqlanib, hisoblash blokiga tegishh ma’fumot berifadi. Blok, tirsak uchi konlurni aylanib chiqqanda qancha birlik hi- soblangan bo'lsa, uni planimetr sanog'ining bo'lagi qiymatiga ko'paytirib maydonni aniqlaydi va kontur raqami, uning maydoni bilan bitga tabloga chiqaradi. O'lchash natijalarini qog'ozga yozib ham beradi.
Shuni alohida qayd qilish kerakki, planimetrning hisoblash bloki maydon o'lchashdan tashqari boshqa maqsadlarda ham alohida o'zi, maydon o'lchash mexanizmidan ajralgan holda ishlatihshi munikin.
Boshqa bir planimetr (X-PLAN360d, Yaponiya) maydon o'lchash jarayonini qisman bajaradi. Planimetr, asosan. kontur aylanasi va chiziqlarning uzunligini, har xil chiziqlar uzunligining yig'indisini mm, sm, km, akro, gektar, dyuym, fut, yard, mil va foydalanuvchining xohishiga qarab boshqa birliklarda hisoblab berishi mumkin.
Shu bilan birga, yuqorida keltirilgan maydon o'lchashni avtomatlashtiradigan planimetrlar o'lajozibali ko'rinishi bilan birga kamchiliklardan ham holi emas. Ulardan asosiylari ko'p maydonlar o'lchanganda elektron planimetrlarning maydonlar hisobini tenglashtirish va ularning eksplikatsiyasini (konturlar, ularning turlari, maydonlari) tuzishda qo'llab bo'lmaydi.
Nazorat uchun savollar

1. 
   Shahar geodezik tarmog'i o'z navbatida necha tarmoqdan iboral?
   
2. 
   Analitik-grafik usul deb qaysi usulga aytiladi?
   
3. 
   Mexanik usul deb qaysi us и Iga aytiladi?
   
4. 
   Chiztna usul deb qaysi usulga aytiladi?
   
5. 
   Elekfron planimetr bilan maydan a 'Ichash qanday tashkil etiladl?