D tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi

Tarqatma material 2.1.1. Kichik guruhlarning ishini baholash jadvali (Har bir mezon bo'yicha maksimal 5 ball beriladi) Kichikguruhlar	Topshiriq		Javobning to'g'riligi, aniqligi	Tushunar- ligi va qis- qaligi	Talabalar­ning bar- chasini faol qatnashishi
Umumiy to'plan- gan bail
I -kichik guruh	topshiriq topshiriq topshiriq

Jami

2-kichik guruh

topshiriq topshiriq topshiriq Jami

va hokazo

Tarqatma material 2.1.2. Kichik guruhlarga topshiriq Doskada hamda har bir kichik guruh o‘zlari qayd etgan ehtiyojlar ro'yxatiga turli jihatdan yondashib, ularni guruhlarga ajratish: l.a)individual, b) jamoa, d)umumjamiyat ehtiyojlari2. a) moddiy, b) ijtimoiy- ma’naviy ehtiyojlar

3.a) yakka, b) birgalikda qon­diriladigan ehti­yojlar

4. a) shaxsiy, b) ishlab chiqarish (xizmat ko‘rsa- tish) ehtiyojlari

la)

1 b)

l.d)

2. a)

2 b)

3.a)

3.b)

4. a)

4. b)

Tarqatma material 2.1.3.
Insert metodini qo‘Uash bo‘yicha qabul qilingan qoidalar:

1. 
   Matnni o‘qing.
   
2. 
   Qalam bilan matn chetiga, har bir qator boshiga belgi qo'yib chiqing.
   

• 
  0‘qiyotgan matndagi bildirilgan fikrlar sizga ma’lum, siz ularni bilsangiz, «bilaman» deb o‘ylagan fikringizga mos kelsa, «V» belgisini qo‘yasiz.
  

• 
  Agarda siz o‘qiyotgan jumlalar sizning bilimingizga qarama- qarshi bo‘lsa yoki bilaman deb o‘ylaganingizga mos kelmasa, « - » (minus) belgisini qo'yasiz.
  

• 
  Agarda o'qiyotgan matnda siz uchun yangiliklar bo'lsa « + » (plus) belgisini qo'yasiz.
  

№	Mavzuning savoli	Bilaman	Bilmoqchiman	Bildim
1
2
3
4
5

Tarqatma material 2.1.4.


Qaror qabul qilishning qadam-baqadam modeli

1. 
   Muammoni aniqlash. Eng awalo, muammo (tufayli erishish lozim bo'lgan natija)ni ajratish, ayni shu vaqt, shu vaziyat uchun qaysi biri asosiy hisoblanishini, aniqlash zarur.
   
2. 
   Muqobil variantlami aniqlab chiqish (belgilangan natijaga erishishning turli usullarini aniqlash). Masalan: auksion, musobaqa, navbatda turish, boshliqning qarori, mulk egasining xohishi va boshqalar.
   
3. 
   Mezonlami belgilash. (Har bir variantni baholash me- zonlarini aniqlaydigan standartlarni belgilash.) Masalan: hammaga teng shans, naflilik, eng yuqori narx, mukofot, qadr-qimmat, omad va hokazo.
   
4. 
   Muqobil variantlami baholash (Har bir mezon, muqobil variant uchun qo'llaniladi).
   
5. 
   Qaror qabul qilish (turli variantlar mezonlari bo'yicha taqqoslanadi va ulardan eng maqbuli tanlanadi).
   

Muqobil variantlar	Mezonlar
	Hamma- ga teng shans		Eng yuqori narx	Qadr- qimmat, naf	Mulk egasining tanlovi		О mad	Mukofot
Boshliq (o'qituv- chi)ni qaroriga ko'ra	-							+
Lotereya o'tkazish	+						+
Auksion			+	+
Konkurs	+			+				+
Mulk ega- sining xo- hishiga ko'ra					+
Qaror qabul qilish setkasi(kichik guruhlar to'ldirishi uchun) Muqobilvariantlar		Mezonlar

Texnologik yondashuvga asoslangan jadallashgan, (Jalb qiluv- chi, chuqurlashtirilgan) ma’ruza o'qishning kamchiligi shundaki:

1. 
   U texnologik xarita bo'yicha ajratilganga qaraganda ko‘p vaqt talab qiladi. Ayniqsa, talabalar berilgan topshiriqni vaqtida ba- jara olmasalar ham 0‘qituvchi, «ulgurish uchun» topshiriqni chala bajarilganicha navbatdagi bosqichga o'tadi yoki uni oxirigacha ba- jarishlari uchun qo'shimcha vaqt beradi. Unisida ham, bunisida ham barcha uzviy savollarni rejalashtirilganidek muhokama qilish uchun vaqt yetishmasligi xavfi katta.
   
2. 
   O'qituvchidan katta pedagogik mahorat talab qilinadi. O'qituvchining o'zida izlanish, tadqiqotga intilish, olimlik xususi- yati bo'lishi talab etiladi.
   

3. 
   Talabalarni darsga tayyorlanib kelishlari va unda faol qat- nashishlari talab qilinadi. Talabalarni bilim darajasi keskin farq qiladigan guruhlarda bunday ma’ruza o'qish juda qiyin.
   

Xulosa

• 
  Ma’ruza o'quv jarayonini asosiy bo'g'ini, o'quvchi talabalar bilan muloqatda bo'lishning alohida bir shakli bo'lib, unda o'quv materiali, mavzu kuchli ravishda, ma’lum bir tizimga solingan — bayoni tushiniladi.
  
• 
  Ma’ruza fanini o'rganishda qiziqish ishtiyoq, talabalarda fanni yanada chuqurroq o'rganishga xohish- istak uyg'otishi kerak. Buning uchun ma’ruzani unga qo'yiladigan talablar asosida tayyor­lanib o'tkazish kerak.
  
• 
  Awaldan ma’ruza qanday o'tkazilishiga ko'ra muammoli ma’riizami yoki texnologik yondashuvga asoslangan holda bo'lishiga ko'ra ma’ruza darsining texnologik xaritasini tuzish za­rur.
  

Asosiy tayanch tushunchalar va atamalar
Ma’ruza, ma’ruzaning funksiyalari, kirish ma’ruzasi, mavzu bo'yicha ma’ruza, yo‘l-yo‘riq ko'rsatuvchi ma’ruza, ma’ruzada real faktlar, an'anaviy ma’ruza o'qish, muammoli ma’ruza o'qish, jadal- lashgan ma’ruza o'qish, ma’ruza matni.
Takrorlash va munozara uchun savollar

1. 
   O'quv jarayonida ma’ruza qanday o'rin tutadi?
   
2. 
   Ma’ruzaga qanday talablar qo'yiladi?
   
3. 
   Ma’ruzani bayon qilish metodlari qanday va ular nimalari bilan farqlanadi?
   
4. 
   Ma’ruzada real faktlar, ma’lumotlarning o'mini aytib bera olasizmi?
   
5. 
   Qanday ma’ruza muammoli ma’ruza deyiladi?
   
6. 
   Jadallashgan (jalb qiluvchi, chuqurlashtirilgan) ma’ruza Qaysi jihatlari bilan sizni diqqatingizni tortdi? Uning kamchiliklari bormi?
   
7. 
   Ma’ruzani qanday o'qish haqida shaxsiy fikringiz? Siz o'qituvchi sifatida ma’ruzani qanday o'qigan bo'lardingiz?