Дала тажрибаларини ўтказиш услублари

Эслатма: Бўлакаа ниҳолларни пайдо бўлиши чиэиқ юҳорнсида ўсимлик чнққан уялар, чизиқ ласшда уяда пайдо бўлган ниҳоллар сони (чнгитнинг далада унувчанлиги)

Уруғпапласини ёйаётган ва ундан кечрок, чиққанлари ҳам пайдо бўлган ўсимлик деб ҳисобланади.

Ниҳоллар ҳисоби улар кўрина бошлаганидан кейин 1-2 кун оралатиб олиб борилади, тўлиқ кўчатлар пайдо бўлгунча қайта ҳисоблаш давом эттирилади.
Тўлиқ кўчатлар олинганда ўсимликлдрнинг уядаги тақснмланиши ҳисобланади. Ўсим.шксиз (%) (ниҳоллар йўқлиги сабаби - экилмаган, илдиз чириши, чириган чигит, чигит қуруқ тупрокда) ҳамда 1, 2, 3, 4 ва кўпроқ ниҳолли уялар аниқланади.
Бир уядаги, ҳисоб қаторларидаги ва 1 гектардаги усимликлар сони ҳисоблаб чиқилади. Ҳисоблар дала дафтарига жадвал тизимида туширилади. Бўлакчалар буйича олиб борилган ҳисобий қаторлар ҳнсобланганда I м² ва 1 га даги ниҳоллар кўрсатилади
Чигнтларнинг даладагя унувчанлигини экилган миқдори ва олинган туп қалиндиги бўйнча шартли ҳисоблаб чиқиш мумкин.

5. 
   АГРОТЕХНИК. ТАЖРИБАЛАРДАН ПАХТА ТОЛАСИ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА ЧИГИТ СИФАТИНИ АНИКДАШ УЧУН НАМУНАЛАР
   

ОЛИШ УСЛУБИ
Агротехник тажрибаларда пахга толаси технологик хоссалари ва чигит сифатини аниқдаш учун намуналар олиш услуби ўрганилаётган агротехник тадбир ёки омилнинг пахта хом ашёсида рўй бсрадиган сифат кўрсаткичларини тавсифлашга хизмат қилиши даркор.
Шу сабабли синов учун намуналар агротехник тажрибалар вариантининг ҳисобли қисмидан қўлдами, машинадами тсрилган барча пахта хом ашёсининг ҳар теримдагисидан олинади. Синов учун намуналар вариантдан терилган пахта хом ашёсидан турли жойидан (16 дан кам эмас), машина теримила эса, машинанинг бункеридан олинади. Вариантдан олинадиган намуна вазни 500 граммча бўлиши керак, ҳар бир сиқимда тахминан 35 г бўлади.
Бир кўсакдаги пахтанинг ўртача вазнини аниқлаш учун вариантнинг ҳисобли қисмидан, ҳар тернмдан аввал кусакларни санаб, қоғоэдан таёрланган ёрлиқпар (этикетка) осилган (50-100 дона) ўсимликлардаги очилган жами кусаклар пахтаси тўлиқ териб олинади. Таҳлил учун ҳар вариантдан 50-100 донадан кўсак териб олиниши керак
Вариантлар бўйича сифат кўрсаткичларининг ксскин ўзгариши кугиладиган тажрибаларда синов учун намуналар 3, 6, 9 ва 12-ҳосил шохларининг (ўрта толали навларда) биринчи ўринларидан бевосита ҳар бир терим олдидан ёки ҳосил бутинларидан (инпгчка толали ғўза навларида) йиғилади.
Пахта хом ашёсининг батафсил тавсифи зарур бўлган дала тажрибаларида синов учун намуналар тупнинт барча жойларидан териб олиниши шарт Бундай намуналар ўсимликнинг ҳосилли ҳар бир жойидан, ёрлиқлар осилган ўсимликлардан 50-100 ёки 25 тадан яхши очилган кўсакдан олинади, 4 такрорланишдан йиғилганда ҳар бир намунада 400-450 граммдан кам пахта бўлмаслиги керак. Синов учун намуналар фақат ҳисоб қрторларида бир хил ўсимликларнинг ҳосил ўринларидан териб алинади. Улар вариантнинг ўртача типик ҳисобий қатврларидаги қисмидан ҳосили териладиган ўсимликлардан олинади. Кейинги теримларнинг ҳар бирида ҳам намуналар айнан шу ўсимликлардан олиниши керак.
Агар навбатдаги теримда намуна олинадиган жойда кўсак етилмаган бўлса, шу жойлардапг кусак пахтаси келгуси теримда қушиб терилади.
Ҳар бир туп бўйича ҳар қайси ўриндаги кўсак пахтаси варианглар қайтариқлари буйича алоҳида қопчаларга солинади
Тупдаги ҳосилни навбат билан бир лаборант теради ва бошцасига беради у эса пахта намунасини у ҳақдаги тегишли қайдпар ёзилган қоғоачали қопча ичига жойлаштиоади
Ҳосил шохининг 2, 3 ва ҳ.к. уринларидаги навбатдаги кусақпар пахтасидая олдинги ^ринда булиқ кўсак булсагина териб олинади. Агар олдинги ўриндаги кўсак (тугунча) тўкилган булса, ундан кейинги кўсак пахтаси синов учун намунага олинмайди, чунки унинг сифат кусаткичлари усимлик кучли оэиқпаниши ҳисобига юқори булади.
/
Навбатдаги кусак пахтаси қопчага солинаётганда белги қўйилади. Бу иш вариант бўйича типик тупдан ҳар бир ҳосил ўрнида қоғоздан ёрли осилган 50-100 туп усимликдаги кўсак пахтаси йиғилгунча дааом эттирилади. Тупнинг чекка қисмларидан кўсак пахтасини тўплаб бўлмайдй. Шунинг учун мавжуд кўсаклар пахтаси тсрилиши таъминланиши зарур.

5. 
   ЭРОЗИЯЛАНГАН ТУПРОҚЛАРДА ДАЛА ТАЖРИБАЛАРИНИ ЎТКАЗИШ ХУСУСИЯТЛАРИ. (Шамол эроэияси)
   

Ер юзининг кўп даалатларида, шунингдек, Ўрта Осиё республикаларида шамол эрозияси кенг тарқалган. Шу муносабат билан эрозияга қарши чораларни белгилаш мақсадида тажрибалар қўйиш услуби ва тадқиқотлар дастурларини ишлаб чиқиш зарурати юзага келади. Сўэсиз, суториладиган минтақааа бу масалани мувоффақиятли ечиш тадқиқотларни тўғри қўйиш ва сифатли бажаришга боғлиқ.
Тадқиқотлар ва тажриба қўйиш дастурига қуйидагилар киритилиши зарур: