Дарслик мбх doc

 
Moliyaviy faoliyat jarayonida sodir bo‘lgan pul mablag‘larining 
harakatlari 
Pul mablag‘larining oqib kelishi 
Pul mablag‘larining oqib ketishi 
Aktsiyalarning chiqarishdan kelgan pul 
mablag‘lari 
Sotib olingan xususiy aktsiyalar uchun to‘lovlar 
Qarz 
mablag‘laridan 
kelgan 
tushum 
(chiqarilgan 
veksellar, 
obligatsiyalar, 
garovlar va boshqa qisqa va uzoq muddatli 
qarzlar) 
Qarzlarning to‘lanishi (operatsion faoliyatning 
qarzlar bo‘yicha foizlardan tashqari) 
Aktsionerlarga dividendlarning to‘lanishi va 
kapitalning boshqa turda taqsimlanishi
Moliyaviy 
ijara 
bilan 
bog‘liq 
bo‘lgan 
majburiyatlar bo‘yicha to‘lovlar.
 
Investitsion va moliyaviy faoliyat bilan bog‘liq pulsiz muomalalar. Faqat 
asosiy vositalarga, uzoq muddatli kreditlarga yoki aktsionerlik kapitaliga tegishli 
bo‘lgan investitsion va moliyaviy xarakterdagi pulsiz muomalalarga uzoq muddatli 
kreditlar hisobiga asosiy vositalarni sotib olish, kreditorlik qarzning kreditorlarga 
qo‘shimcha aktsiyalarni berish va chiqarish orqali to‘lash va boshqalar kiradi.
Operatsion 
faoliyatdan 
pul 
mablag‘larining 
harakati.Operatsion 
faoliyatdan pul oqimlari «Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobotda» quyidagilarni 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

704 
qo‘llash bilan aks ettirilishi mumkin: 
a) to‘g‘ri usul, moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotining har bir 
moddasini o‘zgartirishni ko‘zda tutadi. To‘g‘ri usul kelgusidagi pul oqimlarini 
aniqlashda kerak bo‘lishi mumkin bo‘lgan axborot bilan ta’minlaydi; 
b) egri usul, moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotni har bir moddasini 
o‘zgartirishni talab etmaydi. Egri usul qo‘llanilganda, operatsion faoliyat natijasida 
vujudga keladigan, shuningdek investitsion va moliyaviy faoliyatdan pul 
mablag‘lari harakati bilan bog‘liq bo‘lgan daromadlar va xarajatlar moddalari 
pulsiz muomalalar, har qanday muddatni uzaytirishlar, o‘tgan va kelgusi hisobot 
davrlari uchun kirimlar va chiqimlar yordamidagi ta’sirni aks ettirish uchun sof 
foyda va zarar miqdori butunlay tuzatiladi.
To‘g‘ri usul. To‘g‘ri usul qo‘llanilganida, asosiy yalpi tushum va pul 
mablag‘larining yalpi to‘lovi to‘g‘risidagi ma’lumot quyidagilardan olinishi 
mumkin: 
1) hisob registrlaridan; 
2) sotishdan olingan daromadni, sotishning tannarxi va quyidagilar hisobga 
olingan holda moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotning boshqa moddalarini 
tuzatish orqali: 
a) hisobot davri davomida TMZdagi, debitorlik va kreditorlik qarzlardagi 
o‘zgarishlar; 
b) pulsiz moddalar; 
s) natijalari pul mablag‘larining harakatiga ta’siri ko‘proq investitsion va 
moliyaviy faoliyatga tegishli bo‘lgan boshqa moddalarni (berilgan yoki olingan 
kreditlar bo‘yicha foizlar va boshqalar).
Egri usul. Egri usul qo‘llanilganda, operatsion faoliyat natijasida pul 
mablag‘larining harakati, quyidagilarni hisobga olgan holda sof foyda yoki zararni 
tuzatish orqali aniqlanadi: 
•
hisobot davrida sodir bo‘lgan operatsion faoliyatdan debitorlik va 
kreditorlik qarzlarda tovar moddiy boyliklarda o‘zgarishlarni; 
•
eskirish, zaxiralar, muddati uzaytirilgan soliqlar, chet el valyutasining 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

705 
milliy valyutaga almashtirishdagi sotilmay qolgan tushumlar va zararlar, uyushgan 
kompaniyalarda taqsimlanmagan foyda va aktsiyalarning ba’zi paketlari kabi 
pulsiz moddalarni; 
•
natijalari pul oqimlariga ta’sir etadigan investitsion va moliyaviy 
faoliyatga tegishli boshqa barcha moddalarni (asosiy vositalarning sotishdan 
tushumlar, zararlar va boshqalar).
To‘g‘ri va egri usullarining qo‘llanilishi bir natijaga olib keladi va 
buxgalteriya hisobining xalqaro standarti bo‘yicha qo‘mita ikki usulni ham tan 
oladi, ammo to‘g‘ri usulni qo‘llanishni tavsiya qiladi. To‘g‘ri va egri usullarning 
qo‘llanish bilan tuzilgan pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobotlari orasidagi farq, faqat 
operatsion faoliyat natijasidagi pul oqimlarini aks ettirgan bo‘limida o‘z aksini 
topadi.