Darslik. O‘zr oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi markazi. Qayta ishlangan 5-nashri.Ò
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyot asoslari
|
12.7. Turmush sifati
Iqtisodiyotning ijtimoiy mo‘ljali oxir-oqibatda kishilarning turmush sifatida ifoda etiladi. Тurmush sifati turmush darajasi bilan cheklanmaydi, balki inson turmushining umumiy shart-sharoiti, ya’ni 128 muhiti qanday bo‘lishini ham anglatadi. Iste’mol yuqori va turli-tuman bo‘lgani holda turmush sharoiti yaxshi bo‘lmasligi mumkin. Buning aksi ham bo‘lib turadi. Yuqorida aytganimizdek, turmush darajasini real daromadning miqdori belgilaydi va bu pul bilan o‘lchanadi, chunki iste’mol tovarlari g‘oyat xilma-xil bo‘lganidan ularni bir o‘lchamga keltirib bo‘lmaydi. Masalan, daftar-kitobni go‘sht va yog‘ bilan qiyoslab bo‘lmaydi, chunki ular mutlaqo har xil iste’mol tovarlaridir. Ularning qadr-qimmatini narxlari belgilaydi. Misolimizga qaytsak, daftar 400 so‘m, kitob esa 5600 so‘m, 1 kg go‘sht 18000 so‘m, 1 litr o‘simlik yog‘i 3500 so‘m turadi. Bularning umumiy qiymati 28500 so‘m bo‘ladi. Mana shular iste’moliga qarab real daromad qancha ekanini bilish mumkin. Real daromad g‘oyat muhim, lekin aholi farovonligiga baho berilganda buning o‘zi kifoya qilmaydi. Bundan tashqari, hayot kechirish sharoitining ko‘rsatkichlarini ham inobatga olish talab qilinadi. Bular jumlasiga yashash sharoitining ekologik tozaligi, savodxonlik darajasi, toza ichimlik suv bilan ta’minlanish, kanalizatsiyaning mavjudligi, sihat-salomatlik, o‘rtacha umr ko‘rish, tinch va xotirjam hayot kechirish, ertangi kunga ishonch kabilar kiradi. Bular bilan birgalikda real daromad qancha bo‘lishiga qarab inson kamoloti indeksi aniqlanadi. Bu turmush sifatini umumlashgan holda ko‘rsatadi. Shu indeks asosida qayerda hayot qanday ekanini bilish mumkin. Тurmush sifati real daromadga bog‘liq, lekin uning darajasiga har doim ham mos kelavermaydi. Real daromad yuqori bo‘lgani holda turmush sifati bunday bo‘lmasligi ham mumkin. Masalan, 2000-yil Norvegiyada real daromad Kanadagidan yuqori edi. Ammo Kanadada turmush sifati Norvegiya- nikidan yuqori bo‘lgan, chunki u yerda yashash sharoiti yaxshi bo‘lgan. Download 0.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|