Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsadi: Elektrlanish hodisasi haqida ma’lumot berish. Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarda onglilikni tarbiyalash Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash, kasbga yo’naltirish. Rivojlantiruvchi maqsad

q=q\+q2+qъ + ..Лq_n. (3)

Demak, kondensatorlarni o‘zaro parallel ulash orqali ko'proq elektr zaryadi- ni yig‘ish mumkin ekan.

Kondensatorlarni ketma-ket ulash

Kondensatorlar ketma-ket ulanganda umumiy elektr siglmining teskari miqdori bar bir kondensator siglmining tcskari miqdorlari yiglndisiga teng.

1	1	1	1	1
— =		ч—	+ —к	.H— *
c			c3	C„

(4)

Demak, kondensatorlarni o‘zaro ketma-ket ulanganda umumiy elektr sig‘imi kamayar ekan.

Kondensatorlar ketma-ket ulanganda umumiy kuchlanish har bir kondensator uchlaridagi kuchlanishlarning algebraik yig‘indisiga teng boladi, ya’ni:

U=Ui+ U₂+U₃ + ...+ U„. (5)




84-rasm.

Kondensatorlarni ketma-ket ulashning umumiy ko‘rinishi 84-rasmda keltirilgan O`quvchilarni baholash.

Dars yakunlari chiqarilib, ballar izohlanib qo`yiladi va faollar alohida rag`batlantiriladi.

Uyga topshiriq. -Darslikdan o`qib kelish; -Mavzu oxirida keltirilgan savollarga yozma tarzda javob topish; -Darslikdagi 4-mashqning 2, 3, 4,6- masalalarini yechish. Qiziquvchi o`quvchilarga qo`shimcha ravishda 7-masalani yechish tavsiya etiladi.

Fan o’qituvchisi: Usmonova B.
O’IBDO’: G’oibova R.

SINF
SANA

31-DARS. Masalalar yechish

Darsning maqsadi:

Ta’limiy maqsadi: O’tilgan mavzular yuzasidan blim va ko’nikmalarini musaxkamlash.

Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarda onglilikni tarbiyalash Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash, kasbga yo’naltirish.

Rivojlantiruvchi maqsad: Ilmiy dunyoqarashini rivojlantirish.

Korreksion vazifa: O’quvchilarni ko’rish qobilyatiga qarab vazifalarni taqsimlash

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid umumiy kompetensiyalar: Fizik jarayon va hodisalarni kuzatish, tushunish va tushuntirish kompetensiyasi: A2 elektr energiyasining yorug‘lik energiyasiga aylanishi va lampochkaning qizishi, xonadon elektr zanjiri, elektroliz hodisasi, magnitlarning o‘zaro ta’siri, Ersted tajribasi, elektromagnitni, magnit kuch chiziqlarining yo‘nalishi, chap va o‘ng qo‘l qoidasini, Faradey tajribasi va elektromagnit induksiya hodisasini kuzatadi, tushunadi va tushuntira oladi. A2+ hodisalarning mazmun mohiyatini tushuntirib bera oladi. Tajribalar o‘tkazish, fizik kattaliklarni o‘lchash va xulosalar chiqarish kompetensiyasi:A2 o‘quvchi otvyortka-sezgich yordamida o‘tkazgichlarda, elektr asboblarida elektr kuchlanish bor yo‘qligini, suv va tuz eritmasida elektr toki o‘tishini, gazlardan elektr toki o‘tishi, o‘tkazgichdan tok o‘tayotganda o‘tkazgich atrofida magnit maydoni mavjudligini, g‘altakka magnit ta’siri natijasida elektr toki hosil qilish, eng oddiy elektromagnitni yig‘ish va uni ishlashi, o‘zgarmas tok elektr dvigateli (modelda), transformatorning tuzilishi va ishlashini o‘rganish bo‘yicha tajriba o‘tkazadi va xulosa chiqaradi.A2+ o‘zgarmas tok elektr dvigatelidan amaliyotda (o‘yinchoq mashina va boshqalar) foydalana oladi.

DTS talabi: O’tilgan mavzular yuzasidan blim va ko’nikmalarini musaxkamlash.

Dars turi: Yangi bilim beruvchi.

Dars usuli: “Blits” savollar, savol javob .

Dars jihozi: qahrabo tayoqcha; -ebonit ,mo’yna ,qog’oz parchalari.

Asosiy tushuncha va atamalar: -elektrlanish (zaryadlanish); -manfiy va musbat elektrlanish; qahrabo tayoqcha; -ebonit.
Darsning blok sxemasi:

№	Darsning qismlari	Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	10 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	20 daqiqa
4.	Mustahkamlash	8 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

I. Darsning maqsadi: O`quvchilarning darslarda egallagan bilimlarini masalaga tadbiq qilish ko`nikmalarini shakillantirish.

II.Tashkiliy qism:a)salomlashish, c)xona tozaligini tekshirish, d)manaviyat daqiqalari.

III. O`tilgan mavzuni so`rash: o`tilgan mavzu tarqatma testlar yordamida aniqlanadi.
IV.Yangi mavzu bayoni: Yuzalari 30 cm² dan bo‘lgan yassi kondensator qoplamalari orasidagi masofa 4 mm ga teng. Agar kondensatoming sig‘imi 20 pF bo‘lsa, konden­sator qoplamalari orasidagi muhitning dielektrik singdiruvchanligi nimaga teng?

1. 
   Yassi kondensatoming doira shaklidagi radiusi 4 cm bo‘lgan qoplama­lari bir-biridan 2 mm qalinlikdagi sluda bilan ajratilgan. Kondensator qoplamalariga 4 V kuchlanish berilsa, kondensator qanday zaryad oladi? Sludaning dielektrik singdiruvchanligini 6 ga teng deb oling.
   
2. 
   Sig‘imi 370 pF bo‘lgan yassi kondensator qoplamalarining yuzasi 300 cm² ga teng. Qoplamalar orasiga shisha plastina qo‘yilgan bo‘lsa, ming qalinligi qanday bo‘lgan? Shisha nchun e = 7.
   
3. 
   Qutichada 30 pF va 70 pF sig‘imli bir nechta kondensatorlar bor, Har qaysi sig‘imli kondensatordan nechtadan olib, ularni parallel ulash orqali 330 pF sig'imli kondensatorlar batareyasini hosil qilish mumkin?
   

O`quvchilarni baholash.

Dars yakunlari chiqarilib, ballar izohlanib qo`yiladi va faollar alohida rag`batlantiriladi.

Uyga topshiriq.

-Darslikdan mavzuni o`qib kelish;

-Mavzu oxirida keltirilgan savollarga yozma tarzda javob topish;

-Darslikdagi 3-mashqning 2- va 3- masalalarini yechish.

Qiziquvchi o`quvchilarga qo`shimcha ravishda “Fizikadan savol va masalalar to`plami”

Fan o’qituvchisi: Usmonova B.
O’IBDO’: G’oibova R.

SINF
SANA

32-DARS. Nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy maqsadi: O’tilgan mavzular yuzasidan blimlarini mustaxkamlash..

Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarda onglilikni tarbiyalash Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalash, kasbga yo’naltirish.

Rivojlantiruvchi maqsad: Ilmiy dunyoqarashini rivojlantirish.

Korreksion vazifa: O’quvchilarni ko’rish qobilyatiga qarab vazifalarni taqsimlash

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid umumiy kompetensiyalar: Fizik jarayon va hodisalarni kuzatish, tushunish va tushuntirish kompetensiyasi: A2 elektr energiyasining yorug‘lik energiyasiga aylanishi va lampochkaning qizishi, xonadon elektr zanjiri, elektroliz hodisasi, magnitlarning o‘zaro ta’siri, Ersted tajribasi, elektromagnitni, magnit kuch chiziqlarining yo‘nalishi, chap va o‘ng qo‘l qoidasini, Faradey tajribasi va elektromagnit induksiya hodisasini kuzatadi, tushunadi va tushuntira oladi. A2+ hodisalarning mazmun mohiyatini tushuntirib bera oladi. Tajribalar o‘tkazish, fizik kattaliklarni o‘lchash va xulosalar chiqarish kompetensiyasi:A2 o‘quvchi otvyortka-sezgich yordamida o‘tkazgichlarda, elektr asboblarida elektr kuchlanish bor yo‘qligini, suv va tuz eritmasida elektr toki o‘tishini, gazlardan elektr toki o‘tishi, o‘tkazgichdan tok o‘tayotganda o‘tkazgich atrofida magnit maydoni mavjudligini, g‘altakka magnit ta’siri natijasida elektr toki hosil qilish, eng oddiy elektromagnitni yig‘ish va uni ishlashi, o‘zgarmas tok elektr dvigateli (modelda), transformatorning tuzilishi va ishlashini o‘rganish bo‘yicha tajriba o‘tkazadi va xulosa chiqaradi.A2+ o‘zgarmas tok elektr dvigatelidan amaliyotda (o‘yinchoq mashina va boshqalar) foydalana oladi.

DTS talabi: O’tilgan mavzular yuzasidan blimlarini mustaxkamlash..

Dars usuli: “Blits” savollar, savol javob .

Dars jihozi: qahrabo tayoqcha; -ebonit ,mo’yna ,qog’oz parchalari.

Asosiy tushuncha va atamalar: -elektrlanish (zaryadlanish); -manfiy va musbat elektrlanish; qahrabo tayoqcha; -ebonit.

Darsning blok sxemasi:

№	Darsning qismlari	Belgilangan vaqt.
1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	10 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	20 daqiqa
4.	Mustahkamlash	8 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

Mashg`ulotning borishi

Darsning tashkil etilishi:

Takrorlash uchun savollar tayyorlab qo`yiladi,test sinovini o`tkazishga tayyorgarlik ko`riladi.

1. 
   Zanjirdagi tok kuchi 2 A bo'lsa, 15 minutda o'tkazgichning ko'ndalang kesimidan qanday miqdorda zaryad oqib o‘tadi?
   

A) 300 С; B) 1800 С; C) 900 C; D) 600 C.

1. 
   Agar o‘tkazgichning ko'ndalang kesimidan 2 minut davomida 480 C zaryad o‘tgan bo'lsa, 1 s davomida o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimidan qancha elektron o‘tgan?
   

A) 3• 10¹⁸; B)2,5*10¹⁹; C)5-10¹⁸; D)4-10¹⁹.

2. 
   0‘tkazgich uchlariga 24 V kuchlanish ulanganda undan 400 mA tok o‘tgan. 0‘tkazgichning elektr qarshiligi qanday bo‘lgan (Q)?
   

3. 
   Parallel ulangan 6 ta bir xil rezistor ketma-ket ulansa, umumiy qarshilik qanday o‘zgaradi?
   

A) 36 marta ortadi; B) 12 marta kamayadi;

C) 3 marta ortadi; D) 9 marta kamayadi.

4. 
   Umumiy qarshiligi 40 £2 bo‘lishi uchun 120 £2 qarshilikka qanday qarshilikni parallel ulash kerak(£2)?
   

A) 60; B) 80; C)30; D) 90.

5. 
   Yassi kondensatorning bir plastinkasi +5 pC, ikkinchi plastinkasi -5 pC zaryad olgan. Kondensator qanday zaryad olgan (pC)?
   

A) 2,5; B) 10; C) 5; D) zaryad olmagan.

6. 
   Yassi kondensator qoplamalariga 1,2 kV kuchlanish berilganda, 48 pC zaryad oldi. Kondensator sig'imi qancha bo'lgan (nF)?
   

A) 57,6; B) 40; C) 25; D) 36.

7. 
   Yassi kondensator qqplamalari orasi dielektrik singdiruvchanligi e = 3 bo‘lgan modda bilan to‘ldirilsa, uning elektr sig‘imi qanday o‘zgaradi?
   

A) 9 marta ortadi; B) 1,5 marta kamayadi;

C) 3 marta ortadi; D) 3 marta kamayadi.

8. 
   Parallel ulangan 4 ta bir xil kondensator ketma-ket ulansa, umumiy sig‘im qanday o'zgaradi?
   

A) 4 marta ortadi; B) 2 marta kamayadi;

C) 16 marta ortadi; D) 16 marta kamayadi.

O`tilgan mavzuni takrorlash.

Savol javob asosida o`tilgan I-bob mavzulari takrorlanadi.Bunda bob yakunida keltirilgan xulosa va qonuniyatlar o`quvchilar bilan birgalikda tahlil qilinadi.

TEST sinovini o`tkazish.

Kamida ikkita variantda tuzilga 12 tadan test topshiriqlari o`quvchilarga beriladi va TEST sinovi o`tkaziladi.

O`quvchilarni baholash.

TEST yakunlari chiqarilib, ballar izohlanib qo`yiladi. G’olib guruh aniqlanadi. Faol o`quvchilar alohida rag`batlantiriladi.

Uyga vazifa.mavzularni takrorlash.

Fan o’qituvchisi: Usmonova B.
O’IBDO’: G’oibova R.