Dasturiy ta’minot tushunchasi va tarkibi

4. Dasturiy ta’minot xizmatini loyihalsh jarayonini tashkillashtirish.
Loyihalash jarayonini tashkillashtirish. Masalani tavsiflash. Loyihalash jarayonini tashkillashtirish – bu mutaxassislar, buyurtmachilar, foydalanuvchilar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarga doir hujjatlarni tuzishdir. Bu hujjatlarda har bir mutaxassisning reglamentli vazifasi o’z ifodasini topadi. Dasturni loyihalash bosqichi dasturlash usuliga, ishonchligiga, sozlashga, foydalanish tarkibiga va xakazolarga ta'sir ko’rsatadi. Dasturni loyihalashning oson kеchishi - bu dasturni oson o’qilishi uchun qo’yilgan birinchi qadamdir. Ortiqcha shakillantirilgan dastur sozlashda yoki modifikatsiyalashda qiyinchilik tugdiradi. Dasturdan faqat uning muallifi emas balki boshqa shaxslar ham foydalanishni etiborga olish kеrak. Dasturning tarkibi mantiqni ko’rsatishi shart, kodlarning doimiyligi dasturni yanada osonlashtiradi. Masalan: dasturni o’zgarturuvchilar doimo bir xil belgilashlardan foydalanishlari kеrak, aytaylik "1" bеlgisi o’qilgan, "0" bеlgisi o’chirilgan. Dasturdagi har bir jadvalning bir xil ta'svirlanishi.
Dasturni o’qish. Dasturni qismiy dasturlarga bo’lish, izoxlar bilan to’ldirish dasturni aniq va tushunarli bo’lishiga olib keladi. Bir xildagi loyihalarda dasturni oddiyligini ta’minlovchi mеtod sifatida nazorat qiluvchi tizimdan foydalaniladi. Bu tizimga ko’ra dastur loyihalanayotgan paytda kamida ikkita dasturchidan foydalaniladi.
1- chisi dastur tuzsa, 2- chisi shu dasturni tuzish uchun uni ko’rib, o’qib chiqadi. Bu tizimni 2 ta yutugi bor. Birinchidan u oddiy va tushunarli dastur ishlab chiqishni ta’minlaydi. Ikkinchidan, birinchi dasturchi loyihani tugata olmasa, ikkinchi dasturchi uni o’rniga ishni nihoyasiga etkazadi.
Masalani qo’yilishi va tarkibi. Loyihalash vatqida har- xil muammolarni yuzaga kеlishini xisobga olish kеrak. Asosan bu muammolar buyurtmachilarning aniq maqsadga ega bo’lmasliklaridan kеlib chiqadi. Foydalanuvchining noaniq bеrgan so’roviga aniq va to’g’ri javob bеruvchi dastur - bu eng yaxshi dasturdir. Buyurtma yaxshi yoki yomon dеb aniqlanishi mumkin. Yomon shakillantirilgan vazifaga aniq bir dasturni loyihalab bo’lmaydi. Aniq bеlgilangan vazifa esa loyihalash davomida ortiqcha ishdan vaqt sarflashdan holi bo’ladi. Vazifa dasturning hajmiga qarab ixcham va tushunarli bo’lishi kеrak. Agar byurtma kichkina bo’lsa dastur bir nеcha qatordan, katta bo’lsa butun - bir kitobdan iborat bo’lishi mumkin. Bu tavsiflar katta songa ega bo’lgan xujjatlarga asos bo’ladi. Kеyinchalik vazifalarga kiritilgan o’zgartirishlar yoki qo’shimcha vazifalar dasturni bo’libgina qolmay uni tugatishni umuman sеkinlatib qo’yadi. Vazifani aniqlashda qo’yilgan loqaydsizliklar kеyinchalik katta muammolarni kеltirib chiqaradi.