Davlatshayxning o‘g

Amir Shohmurod faoliyatiga yuksak baho bergan mashhur olim Ahmad Donish bunday deb yozgan edi: „ U amirlik qalamini kam- bag‘allik kiyimi bilan bezadi. Jahon bog'idan dushmanlik va yo- monlikni tomiri bilan sug‘urib tashladi va adolat nihollarini o‘tqazdi“.

15- mavzu

Amir Haydar Shahrisabz va Miyonqolni amirlik tarkibida saqlab qolish uchun kurash olib borishga majbur bo‘ldi. 0‘ratepani qo‘lda saqlab qolish uchun esa Qo‘qon xonligiga qarshi harbiy harakatlar olib bordi. Ayni paytda, o‘zi 1806-yilda Xiva xonligi hujumiga uchradi. Amir Buxoroning butun aholisini mamlakatni himoya qilishga da’- vat etdi. Xiva qo'shini Amudaryo qirg‘oqlarida mag‘lubiyatga uch­radi. Garchand Xiva qo‘shini quvib chiqarilgan bo‘lsa-da, mamla­katda tinchlik qaror topgani yo‘q.
1843-yilda amir Nasrullo Xo‘jand va 0‘ratepani qo‘lga kiritish uchun Qo^!qon xonligiga qarshi kurash boshladi. Bu ikki shahar o‘n yillar davomida qo‘ldan qo‘lga o‘tib kelardi. Nihoyat bu safar Buxoroning qo‘li baland keldi.
1843-yilda Marv viloyati uchun talashayotgan Buxoro va Xiva o‘rtasida urush harakatlari kelib chiqdi. Xiva qo‘shini Hazorasp ya- qinida Buxoro qo‘shinini mag‘lubiyatga uchratdi. Lekin Marv Buxoro amirligi tarkibida qoldi. Faqat 1845-yildagina Xiva xonligi Marvni egalladi.
16-mavzu
ashtarxoniylar hukmronligi davrida davlatda juda katta nufuzga ega bo‘lgan otaliq lavozimi oldingi mavqeyini yo‘qotdi.
amirlikda 27 ta viloyat (beklik) mavjud bo‘lganligi qayd etilgan.


Viloyatlami beklar - hokimlar boshqarishgan. Hokim lavozimiga, asosan, qabila sardorlari (amir) tayinlangan. Qolgan ma’muriy-hududiy birliklarga sug‘oriladigan yer miqdori asos qilib olingan, Jumladan, bir nechta ariq va kanal orqali sug‘oriladigan yuz ming tanob yer bir tumanni tashkil etgan. Bitta katta ariq bilan sug‘oriladigan ellik ming tanob yer hazora, yigirma besh ming tanob yer nim (yarim) hazora, 10-15 ming tanob sug‘oriladigan yerga ega qishloq obikori, 400 tanob yerga ega qishloq qoriya, 300 tanob va undan kam yeri bo‘lgan hudud, aholi yashasa-yashamasa, marza deb atalardi


bir nechta katta-kichik qishloqlar biriktirilib eng quyi ma’muriy birlik tashkil etilgan va u amlok deb atalgan. Uni amlokdor qishloq oqsoqollari, amin va miroblargn taya- nib boshqargan.