Давранов қ. ҚИшлоқ ХЎжалик

Назорат саволлари: 
1. Ўсимликлар билан симбиоз муносабатга кириш хусусиятига эга бўлган 
микроорганизмларнинг асосий вазифаларини тавсифлаб беринг. 
2. Нитрогеназа комплексининг асосий хусусиятларини таърифлаб, унинг 
микроб-ўсимлик муносабати тизимидаги ўзига хосликларини кўрсатиб 
беринг. 
3. Дуккакли-ризобиал симбиозда шерикларни таниб олишга хизмат қиладиган 
сигнал молекулаларнинг табиати қанақа? 
4. +айси генетик тизимлар тугунак бактериялар ва ўсимликлар томонидан 
сигнал муносабатларни назорат қилади? 
5. Дуккакли ўсимликларда тугунаклар ҳосил бўлишини назорат қиладиган 
генларнинг асосий гуруҳларини тавсифлаб беринг. 
6. Нодулинларнинг тузилиши ва вазифаларини ўрганиш услубиятининг 
мазмуни нимадан иборат? 
7. Дуккакли ўсимликлар ва тугунак бактерияларнинг С-ли ва N-ли метаболизм 
тизимлари интеграцияси механизмлари қандай? 
8. Ўсимликда тугунак ҳосил бўлишини бошқариш механизмлари ва 
даражаларини таърифланг. 
9. Ўсимликларнинг ризобийлар ва цианобактериялар билан симбиозлари 
ўртасидаги ўхшашлик ва фарқлар нималардан иборат? 
10. Симбиотик азотфиксациянинг эволюцияси ва келиб чиқиши қандай йўллар 
билан амалга ошган бўлиши мумкин? 
11. Азотни ўзлаштирувчи микроорганизмлар ва ўсимликларнинг симбиотик 
жуфтлари селекциясини симбиотик муносабатлар самарасига таъсири 
хусусиятлари. 
 
 
 
 
 
 

---

94
 
БАКТЕРИАЛ ЎҒИТЛАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ 
Қишлоқ хўжалик экинларини интенсив ҳолда кўпайтириш, тупроқда азот 
миқдорини камайтиради. Лекин (беда, соя, мош, нўхат, ерёнғоқ ва бошқалар) 
азот тўплаш қобилиятига эга бўлган дукакли ўсимликларни экиш, аксинча 
тупроқни азот бирикмалари билан бойитади ва ҳосилдорлигини оширади. 
Улар тупроқни фақат азот билан бойитибгина қолмасдан, оқсилга бой 
илдиз ҳам ҳосил қилади. Дукакли ўсимликлар илдиз туганакларида бактерия 
мавжудлигини биринчи марта Лахман (1858 йил) ва Варонин (1866 йил)лар 
аниқлашган. Туганак ҳосил бўлиши ҳаво таркибидаги эркин азотни 
ўзлаштирувчи бактериялар таъсиридалигини М.Бейеринк (1888 йил) 
исботлади. У бу микроорганизмларни тоза культурасини ажратиб олди ва