Demokratik jamiyatda oilaviy

3. Er-xotinlarning oiladagi huquq va burchlari:
a) davlat tomonidan
b) shanat tomonidan
Er-xotinning qayd etilgan nikohi natijasida vujudga kelgan huquq va majburiyatlari ikki xil shaxsiv va mulkiy bo'ladi.
Shaxsiy huquqlar mulkiy huquqlardan farq qilib, ular iqtisodiy mazmunga ega emas, fuqaroning shaxsiyati bilan bevosita bog'liq. Shaxsiy huquqlarning ko'pi er-xotinning nikohi tufayli vujudga keladigan huquqi kabi nikohga o'tganga qadar ham ularga tegishli bo'ladi. Nikoh qayd etilgan paytdan boshlab shaxsiy huquqlar va er-xotindan har birining sub'ektiv oila huquqini tashkil etadi va faqat oilaviy huquqiy munosabatlarda namoyon bo'ladi.
Demak, u faqat shu ma'noda oilaga oid qonun hujjatlari bilan himoya qilinadi. Fuqarolarning ismi va sha'ni O'zbekiston Respublikasi fuqarolik Kodeksining
20-moddasiga muvofiq himoyalanadi.
Oilaviy munosabatlarda er-xotinning shaxsiy huquqlari mulkiy huquqlarga nisbatan ustivor ahamiyatga ega bo'lib, ularning hajmi, mazmuni, xarakteri er va xotinning oilaviy huquqiy munosabatlarda qatnashuvchi sifatidagi huquqiy holatlarini belgilab beradi.
Bizning jamiyatimizda ular ayol bilan erkakning oila­viy munosabatlarida teng huquqliligiga asoslanadi. Bu tamoyil amalga oshiriladi va amaldagi qonunda turmushga chiqqan ayolni, muomala layoqatida hech qanday cheklamaydi, uni enga bo'ysundirilib, qaram qilib ham qo'yilmaydi. O'zbekistonda er va xotin rasmiy jihatdangina emas, balki amalda ham teng huquqqa egadir. Oila huquqiga asosan er-xotin umumiy xo'jalik ishlarini birgalikda, o'zaro hamjihatlik asosida olib boradilar.
Familiya tanlash huquqi er-xotinning muhim shaxsiy huquqlaridan hisoblanadi. Nikohga kiruvchilarga ulardan birining familiyasini tanlab olish huquqi beriladi, familiya tanlash nikohga o'tuvchi fuqaroning shaxsiy ishidir.
Farzandlar tarbiyasi va oilaviy turmush bilan bog'liq boshqa masalalar er-xotin tomonidan birgalikda hal qilinadi. Er-xotin o'z farzandlarini voyaga yetgunlariga qadar boqish va tarbiyalashga majburdir. Oilaviy turmushning hamma masalalari, umuman, oila manfaatlari va ayniqsa, voyaga yetmagan bolalar manfaatlarini nazarga olgan holda, er-xotin tomonidan o'zaro rozilik asosida birgalikda hal etiladi.
Amaldagi qonun hujjatlarida homilador ayol hamda kasal er-xotinning manfaatlarini qo'riqlash va ta'minlashga alohida e'tibor beriladi. Bolalar tarbiyasi va oilaviy tur­mushning ayrim masalalarini hal qilishda rozilik bo’lmasa, er-xotindan har biri yoki ularning ikkalasi birgalikda vujudga kelgan nizoni hal qilish uchun tegishli davlat organiga murojaat etish huquqiga egadirlar. Vujudga kelgan nizoni qaysi organ tomonidan hal qilinishi Qonunda belgilangan. Nizoning xaraktenga qarab, Sunday organlar tarkibiga sud, Vasiylik va Homiylik organi kiradi.
Respublika sudlari ota-onalar o'rtasidagi bolalarga doir nizolarni to'g'ri hal qilishga, amaldagi oila kodeksi bilan bir qatorda O'zbekiston
Respublikasi Oliy sudi plenumining 1993 yil 16 aprel "Bolalar tarbiyasi bilan bog'liq bo'lgan nizolarni hal qilishda sudlar tomonidan qonunlarni qo'llash amaliyoti to'g'risida"gi Dasturi ko'rsatmasiga asoslanishi lozim.
Ег-xotinning har biri mashg'ulot, kasb, yashash joyi va turar joy tanlashda erkindir. O'zbekiston Respublikasi