Дәріс uml class диаграммалары. Uml диаграммасында класс қалай бейнеленеді? Класстар арасындағы қатынас

Дәріс 4. UML Class диаграммалары. UML диаграммасында класс қалай бейнеленеді? Класстар арасындағы қатынас

Кластар диаграммасы объектіге бағытталған амалда негізгі рольді атқарады. Негізінде, кез –келген әдістеме түрлі кластар диаграммасынан тұрады.

Сонымен қатар, оның құрамында үлгілеу түсініктерін көбісін құрайды. Оның негізгі элементтерін көпшілігі пайдаланса да, өте күрделі ұғымдары көп қолданыла бермейді. Сондықтан да, алдымен негізін, сонан соң қосымша түсініктерді қарастырайық.
Кластар диаграммасы жүйе объектілерінің типтерін, олардың арасындағы статикалық қатынастар түрлерін сипаттайды. Статикалық қатынастың екі негізгі түрі бар:
• ассоциациялар
• ішкі типтер

Бағдарламалаушы класстарды пайдалана отырып, осы нысанның тәртібін де топтайды. Сондықтан класстар диаграммасы UML диаграммаларының ішіндегі ең маңыздысы. Ол бағдарламалық жүйені құжаттау үшін пайдаланылады және оның маңызды компонентіне класс жатады.

Класс диаграммасын құрудың мақсаты - жүйенің декларативті элементтерінің статикалық құрылымын (класстар, типтер және т.б.) графикалық түрде бейнелеу.
Кластарды әртүрлі деңгейлерден қарауға болады. Әдетте, олар үш негізгі болып бөлінеді: талдау деңгейі, дизайн деңгейі және іске асыру деңгейі:

• 
  талдау деңгейінде класс жүйенің жалпы контурларының эскизін ғана қамтиды және бағдарламалық өнімнің логикалық тұжырымдамасы ретінде жұмыс істейді.
  
• 
  Дизайн деңгейінде класс жай-күйі мен операциялары туралы ақпаратты біріктіре отырып, ақпаратты таратуға және жоспарланған функционалдылыққа қатысты дизайнның негізгі шешімдерін көрсетеді.
  
• 
  Іске асыру деңгейінде класс таңдалған даму ортасында жүзеге асыру үшін ең ыңғайлы болатындай аяқталады;
  

Диаграммада класс горизонталь сызықтармен үш бөлікке бөлінген тіктөртбұр
Диаграммада класс горизонталь сызықтармен үш бөлікке бөлінген тіктөртбұрыш болып бейнеленеді. Бірінші бөлігінде класстың аты көрсетіледі.
Атауы - мәтін жолы. Класс атауы кез-келген әріптерден, сандардан және тыныс белгілерінен тұруы мүмкін (нүктелер мен нүктелерден басқа) және бірнеше жолмен жазылуы мүмкін.
Екінші бөлігі заттық облыс моделінде класс объектісін сипаттайтын класстар атрибуттарының тізімінен құралған.

Атрибут (сипат) -алатын мәндер ауқымын сипаттайтын класс қасиеті.

Атрибут барлық класс объектілері иеленетін модельденген объектінің кейбір қасиеттерін білдіреді. Атрибут жататын кластың белгілі бір қасиетін білдіретін ат қою үшін қолданылады.

UML тілінің синтаксисінде атрибут келесі түрде болады: < көрінісі > <аты>: < типтің мәнін қайтаратын өрнек > {<қасиеттер жолы>}

Үшінші бөлігі заттық облыс моделінде тәртібін көрсететін операциялар тізімін құрайды.

Операция (әдіс) - бұл сыныптық әдісті жүзеге асыру. UML тілінде операцияның толық синтаксисі келесі түрде көрсетілген:

<көрінісі> <аты> {<параметрлер тізімі>}: < типтің мәнін қайтаратын өрнек > {<қасиеттер жолы>}
мұндағы
•көрініс үш мәннің бірін қабылдай алады:
«+» жалпыға бірдей ашық қатынау (public),
«#» қорғалған, тек сол класс операциясынан ғана және оның негізінде құрылған класстар (protected)
«-» жабық, тек сол класс операциясынан ғана (private).
• аты символдар жолын ұсынады.

•параметрлер тізімі үтірмен бөлінген параметрлерден тұрады, оның синтаксисі: <бағыты><аты>:<типі>=<сұраусыз берілетін мән>.

Бағыт кіру (in), шығу (out) немесе бірдей бағыт (inout)– параметрін қолдану мінездемесін көрсету үшін қолданады. Егерде бағыт мәні көрсетілмесе, онда ол оны кіру (in) деп қабылдайды.

•типтің мәнін қайтаратын өрнек үтірмен бөлінген типтердің мәндерінің тізімінен тұрады.
•қасиеттер жолы берілген операцияға қолданатын қасиеттер мәнін көрестеді.

Клиенттің есепшоты үшін операциялар жазбасының мысалы:

+Жағдайынкөрсет (күні: уақыт): Ақша.

Кластар диаграммасын сипаттаудан бұрын, алдымен, өңдеушілердің осы диаграммаларды пайдалану ерекшелігіне көңіл бөлейік. Кластар диаграммасын, не қандай да бір басқа үлгіні құрудың үш түрлі көзқарас бар. Мұндай амал [4]-те Мартин Фаулермен ұсынылады: