Dərslik I hiSSƏ Azərbaycan Respublikası Təhsil
Protozoozlara qarşı genetik davam lılıq və həssaslıq
Download 4.83 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1 0 .7 . G ə n ə lə rə q a r ş ı g e n e tik d a v a m lılıq və h ə s s a s lıq
- Şəkil 56.
- Heyvanların cins həddində davam lılığı ( Frisch, 1981)
- 10.8 . V ir u s in fe k s iy a la r ın a q a r ş ı g e n e tik d a v a m lılıq v ə h ə s s a s lıq
- Skrepi antigeni (ssbph) ilə süni yoluxdurulan qoyunların davamlılığı (R .K im berlin, 1981)
10.6. Protozoozlara qarşı genetik davam lılıq və həssaslıq «Ç.Darvin uzun müddət-ömrünün sonunadək tripanosomoz xəstəliyindən əzab çəkmişdir.» (V.Betina, 1976) O r q a n i z m i n h ü c e y r ə d a x i l i v ə h ü c e y r ə d ə n x a r i c d ə p a r a z i t l i k e d ə n i b t i d a i l ə r ə q a r ş ı v e r d i y i i m m u n r e a k s i y a n ı n b a ş l ı c a k o m p o n e n t l ə r i a n l i p a r a z i t a r a n t i t e l l ə r v ə f a q o s i t a r h ü c e y r ə l ə r d ə n i b a r ə t d i r . H ə m i n k o m p o n e n t l ə r i n k ə m i y y ə t c ə a z a l m a s ı i b t i d a i l ə r i n ç o x a l m a s ı n a z ə m i n y a r a t d ı ğ ı ü ç ü n h e y v a n o r q a n i z m i n i n o n l a r a q a r ş ı d a v a m l ı l ı ğ ı n ı x e y l i a r t ı r ı r . Tripanosomozlar - i n s a n v ə h e y v a n l a r ı n T r y p a n o s o m a n ö v ü n ə m ə n s u b o l a n q a m ç ı l ı i b t i d a i l ə r t ə r ə f i n d ə n t ö r ə d i l ə n x ə s t ə l i y i o l u b , b ə d ə n t e m p e r a t u r u n u n p e r i o d i k o l a r a q y ü k s ə l m ə s i , b ə d ə n d ə x a r a k t e r i k ş i ş l ə r i n ə m ə l ə g ə l m ə s i v ə ə t r a f l a r ı n i f l i c i i l ə x a r a k t e r l ə n ı r . S ü b u t o l u n m u ş d u r k i . B o s i n d i - c u s z e b u c i n s i B o s t a u r u s a v r o p a q a r a m a l c i n s i n ə n i s b ə t ə n t r i p a n o s o m o z a q a r ş ı ç o x d a v a m l ı o l u r . E r a m ı z d a n ə v v ə l 5 0 0 0 - c i i l l ə r d ə y a r a d ı l a n n d a m a q a r a m a l c i n s i b u g ü n d ə b ə z i b a ş q a c i n s l ə r ( ş o r t h o r n ı , m u t u r i , n u b i y s k i d a ğ q a r a m a l c i n s i ) k i m i t r i p a n o s o m o z a q a r ş ı o l d u q c a d a v a m l ı d ı r . C ü m a n e d i l i r
ki, həmin cinslərin tripanosomoza qarşı genetik davamlılığı yalnız təbii seçmə nəticəsində yaranmışdır. Sarı rəngli ndama qaramalları boz, qara və qırmızı -a la rənglilərə nisbətən tripanosomoza qarşı daha davamlıdır. Bunun əsas səbəbi həmin cinsli qaram alların qanında tripanosomoza qarşı antıtellərin səviyyəsinin yüksək olması, onların uzun müddətli sintezi və periferik qanm parazitdən sürətlə azad olunmasıdır. M .M urrau (1981) çox maraqlı bir təcrübə apararaq 10 baş zebunu 10 baş inəklə birlikdə tripanosomun keçirici amilləri ilə süni yoluxdurulmuş otlaqda yemləmişdir. Nəticədə 10 baş zebunun hamısı keçirici amillərin hücumundan 107 gün sonra ölmüş, lakin ndama cinsli inəklərdən yalnız 3 başı yoluxmadan 370 gün sonra xəstəlikdən tələf olmuşdur. Bu təcrübə ndam a cinsli qaramalın başqa cinslərlə müqayisədə xüsusi genetik davamlılığa malik olduğunu bir daha təsdiqləyir. Tripanosom oza qarşı davamlılığa həmçinin mühit şəaritinin, heyvanların cinsiyyəti, yaşı, tripanosom ştammlarınm virulentliyi və s. amillərin çox böyük təsiri vardır. Ndama cinsli qaram alın zebu ilə çar- pazlaşmasmdan alman hibridlər öz valideynləri arasında davamlılığa görə orta mövqe tutur.
- iri buynuzlu heyvanların gənələr tərəfindən keçirilən, Babeziya növünə mənsub ibtidailər tərəfindən törənən invazion xəstəliyi olub, isitmə, anemiya, sarılıq, hemoqlobinuriya ilə müşayət olunur. Bos taurus cinsli iri buynuzlu heyvanlara nisbətən Bos indikus cinsi babezioza daha çox davamlıdır. Belə ki, eyni saxlama və yemləmə şəraitində olan afri- kander cinsli qaramallar arasında babeziozla yoluxma 33%, simmental cinsi arasında isə - 60% təşkil etmişdir. Ekperimental olaraq yoluxdurulmuş təmizqanlı afrikander cinsli qaram al və zebular baberiozla nəzərə çarp mayan, britaniya qaramalları isə xarakterik kliniki əlamətlərlə xəstələnir. Ətlik istiqamətli braman cinsli qaram allar və onların hibridləri babezioz törədicisinə və onu keçirən gənələrə qarşı çox böyük davamlılığa malikdir. Anaplazmoz - iri buynuzlu heyvanların protozoa təbiətli olmayan və rikketsiyalara daha yaxın olan Anaplazma marginalı tərəfindən törədilən yoluxucu xəstəlik olub, anemiya və arıqlama ilə səciyyələnir. Ndama, bra man qaram alları anaplazmoza qarşı genetik olaraq yüksək davamlılığa m a likdir. Hereford cinsli qaram al populyasiyalannda anaplazmozla yoluxma 61,9% təşkil edir.
- insan, quşlar və dovşanların Coccidiya dəstəsinə aid olan parazit ibtidailər tərəfindən törədilən invazion xəstəliyidir. Xəstəlik quşçuluq və dovşançılıq təsərrüfatlarına olduqca böyük zərər verir. Toyuq ların eymeriozu əsasən 10-80 günlük cücələr arasında müşahidə olunaraq ümumi ölgünlük, iştahanın itməsi və arıqlama (kaxeksiya) ilə xarakterlənir və onlarda bu xəstəliyə qarşı cinslərarası davamlılıq fərqi mövcuddur. Ro- dayland cinsli cücələr leqqorn və ağ susseks cinsinə nisbətən koksidioza qarşı daha çox davamlıdır. T.Jeffers və b. (1969) bəzi xətlərə mənsub olan cücələr arasında cinslərarası irsi davamlılığın olmasını müəyyən etmək üçün eksperimental olaraq E.Tenella oosistaları ilə süni yolla cücələri yolux durmuş və inokulyasiyadan 10 gün sonra aşağıdakı nəticələn almışdır: 356
Xətt Cücələrin sayı Cücələrin yaşama %-i A 34 78,0 + 6,6 В 385 72,4 ± 2,7 L 637 26,5 ± 6,6 M 185 20,4 ± 4,9 Eymerioza qarşı davamlı və həssas olana valideynlərin çarpazlaşma- smdan alman hibridlərin irsi davamlılığı onların arasında keçid təşkil edir. Qoyunların eymerioza qarşı davamlılığı tam dominantlıq göstərməyən gen lər çoxluğu tərəfindən yaranır və xəstəliyə qarşı davamlılığın növbələşmə əmsalı 0,28 təşkil edir. lirəyin sulu şişi - iri buynuzlu heyvanların gənələr tərəfindən keçirilən rikketsiyalarm törətdiyi yoluxucu xəstəlikdir. Bu xəstəliyə qarşı ayrı-ayrı cinslərin genetik davamlılığı Bosma (19810) tərəfindən daha ətraflı öyrə nilərək müəyyən edilmişdir ki, afrikander cinsli qaramal başqa cinslərə nisbətən xəstəliyə çox davamlıdır. Afrikander cinsinin təmiz cinsli buzovları arasmda ölüm faizi ətlik ingilis təmizcinsli buzovlara nisbətən 10 dəfə az olur.
1 0 .7 . G ə n ə lə rə q a r ş ı g e n e tik d a v a m lılıq və h ə s s a s lıq Y o l u x u c u x ə s t ə l i k l ə r i n e p i z o o t i k z ə n c i r i n i n y a r a n m a s ı n d a v ə o n l a r ı n baş v e r m ə s i n d ə k e ç i r i c i a m i l l ə r d ə n b i r i o l a n p a r a z i t g ə n ə l ə r ı n ç o x b ö y ü k r o l u v a r d ı r . O n l a r p r o t o z o a , v i r u s , b a k t c r i y a v ə
g ö b ə l ə k l ə r i n t ö r ə t d i y i x ə s t ə l i k l ə r i n y a y ı l m a s ı v ə a r e a l ı n ı n g e n i ş l ə n m ə s i ü ç ü n m ü h ü m z ə m i n y a r a d ı r . Gənələr dəstəsi - (Acari) - h ö r ü m ç ə k k i m i l ə r i n ç o x k i ç i k n ü m a y ə n d ə s i o l u b , b ə d ə n i 0 , 1 - 0 , 1 5 m m - d i r . O n l a r 1 0 0 0 0 - ə q ə d ə r n ö v ü ə h a t ə e d i r . B i r q r u p b i t k i l ə r d ə , h e y v a n l a r d a p a r a z i t l i k e t d i y i k i m i , d i g ə r q r u p u i n s a n d a m ü x t ə l i f • t r a n s m i s s i v x ə s t ə l i k l ə r i n k e ç i r i c i s i d i r . G ə n ə l ə r d o b ə d ə n i n b u ğ u m l a r a b ö l ü n m ə s i m ü x t ə l i f c ü r d ü r . P r i m i t i v n ö v l ə r d ə q a r ı n c ı q 7 b u ğ u m l u o l d u ğ u h a l d a , a l i f o r m a l a r d a b a ş - d ö ş v ə q a r ı n c ı q t a m a m i l ə b i r l ə ş m i ş d i r . P a r a z i t n ö v l ə r d ə x c l i s e r l ə r v ə p e d i p a l p l a r b i r l ə ş ə r ə k , b a t ı r ı c ı v ə s o r u c u a ğ ı z a p a r a t ı ə m ə l ə k ə l i r i r . Y e t k i n f o r m a l a r d a 4 c ü t
g ə z i c i ə t r a f v a r d ı r . İ n s a n v ə h e y v a n l a r d a g ə n ə l ə r t ə r ə f i n d ə n t ö r ə d i l ə n ə n t ə h l ü k ə l i x ə s t ə l i k q o t u r l u q d u r ( 5 6 , 5 7 , 5 8 ) . Q o t u r l u q x ə s t ə l i k l ə r i n ə p s o r o p t o z , a k a r o z v ə
x o r i o p t o z a i d d i r . Psoroptoz -dərisəthi qoturluq qoyun, at. qaram al və dovşanlarda Psoroptidae fasiləsi və Psoroptez cinsindən olan gənələrin törətdiyi xroniki xəstəlikdir. Q oturluğun bu form asının hər bir heyvan növü üçün özünəməxsus törədicisi vardır. Xəstəliyi qoyunlarda P. communis ovis. qaram alda P. com m unis bovis, atlard a P. com munis equı, dovşanlarda P. com munis cuniculi gənəsi törədir. Dərisəthi q oturluq qoyunçuluqda, xüsusən zərifyunlu qoyunçuluqda xeyli yun itkisinə, başqa heyvanlarda isə m əhsuldarlığın azalm asına səbəb olur. P soroptes cinsinə m ənsub 357
gənələr dəri səthinin qalın tük örtüyü olan nahiyələrində qrup halında toplanır və tox um aarası nim fa mayesi ilə qidalanırlar. O nların bu cür q rup halında toplanm asına səbəb gənənin sürfə və nim fa mərhələlərində dərinin bütövlüyünü poza bilməsi ilə izah edilir. Sürfə və nim falar im aqoların iltihablaşdırdığı nahiyədən çıxan maye ilə qidalanırlar. Bir dəfəyə 60-dan artıq yum urta qoyan gənə onları xüsusi m addə ilə heyvan dərisinin epidcrm isinə yapışdırır. Həmin yum urtalardan 3-6 gündən sonra sürfələr çıxır və 2-3 gün keçmiş protonim faya çevrilir. Nəhayət, im aqo halında gənələr əmələ gəlir. Beləliklə, inkişafın tam am lanm ası üçün 10-20 gün vaxt tələb edilir. Əlverişli şərait olm adıqda inkişafın ta m am lanm ası 3 aydan da çox çəkir. Başqa qoturluqlara nisbətən çox təsadüf edilən bu xəstəlik təm as zam anı, xidmət əşyaları, işçilərin geyimləri vasitəsilə yayıla bilir. Q oyunlar qış mövsümündə darısqal binalarda saxlandıqda daha çox yoluxurlar. Çünki belə bir şəraitdə sağlam heyvanlar xəstə heyvanlarla təm asda olurlar. O lduqda Psorop- tşəraitdə 3 ayadək, otlaqlarda isə 35 günədək ac qala bilirlər. Yayda tem peraturun yüksəlməsi və ultrabənövşəyi şüaların təsiri nəticəsində xarici m ühitdə gənələrin ömrü xeyli qısalır. Buna görə də qırxımdan sonra gənələr heyvanın çənəaltı, quyruqdibi, gözaltı, paçaarası, xaya torbası və s. nahiyələrində gizlənərək özlərini Günəş şüasından qoruyur lar. Xəstəliyin epizootologiyasm da heyvanın köklük dərəcəsinin də xüsusi əhəmiyyəti vardır. Belə ki, arıq heyvanların patologiyaya uğram ış dori toxum asında sağalm a ləng gedir və gənələrin inkişafı üçün əlverişli şərait yaranır. Belə halda xəstəlik uzun müddət davam edir vo geniş yayılır. Xəstəlik ilin
mövsümündən, orqanizmin ümumi rezistentliyi və yoluxm anın intensivliyindən asılı olaraq ili, yarımiti vo xroniki form alarda davam edir. Xəstəliyin ilk əlaməti əvvəlcə oma, sonra ardıcıl olaraq bel, cidovluq vo kürək, daha doğrusu, tük örtüyü sıx olan nahiyələrdə biruzə verir. Həmin nahiyələrdə əvvəlcə qaşınma müşahidə edilir. D əridə iltihablı qabarıqların əmələ gəlməsi, onların partlayaraq q artm aq lara çevrilməsi yunun kütləvi surətdə tökülməsinə səbəb olur. Y arım iti form ada qeyd edilən klinik əlamətlər tədricən inkişaf edir. Xəstəliyin xroniki gedişi zamanı zəif qaşınm a müşahidə edilir, dəridə hiperem iya, kiçik pustula və qartm aqlar görünür, dəri azca qalınlaşır. Törədici atların yalının altında, belində, onsəsində və quyruq əsasında, qaram alın buynuzunun dibində, boynunun üst hissəsində, quyruğunun ucunda, dovşanların qulaqlarında parazitlik edir və həmin nahiyələrdə patologiya törədirlər. Akcıroz (qaşınan qoturluq)- at, qaram al, dəvə, şimal maralı, donuz və qoyunların xroniki invazion xəstəliklərindən olub, Acarus cinsinin müxtəlif yarım növləri tərəfindən törədilir. A tlarda - Acarus siro var egui, q aram ald a- A .siro var bovıs, dəvələrdə A .siro var dromedarii, keçilərdə -- A .siro var carpae, şimal m arallarında - A.siro var ovis, itlərdə - A .siro var canis, dovşanlarda - A.siro var cuniculi gənələri parazitlik edirlər. Bütün başqa gənələr kimi akaruslar da yumurta 358
qoym aqla çoxalırlar. O nlar yum urtalarını epidermis təbəqələri arasına qoyurlar. 10 günədək yum urtadan 3 cüt ətrafı olan sürfələr çıxır. Həmin sürfələr 3-5 gün ərzində m etam orfoza uğrayıb protonim faya (birinci nımfaya), protonim fa isə 2-3 gün ərzində telenim faya (ikinci nimfaya) çevrilir. N imfa yetkin gənələrdən üzərindəki cod tüklərin az olması ilə fərqlənir. Telenimfa öz həyat fəaliyyətini davam etdirərək 2-4 gündən sonra im aqoya çevrilir. Ümumiyyətlə, akarus cinsinə m ənsub gənələr öz inkişaflarını 15-20 günə tam am layırlar. O rqanizm də 40-50 günə qədər parazitlik edən gənələr həmin müddət ərzində 40-50 ədəd yum urta qoya bilirlər. Xəstəlik sağlam heyvanlar xəstələrlə təm asda olduqda və ya xidmət əşyaları vasitəsilə keçə bilir. A karoz payız-qış aylarında daha geniş yayılır. Çünki payız və qışda heyvanların bədəninin az tüklü yerlərində akarus gənələrinin inkişafı üçün daha əlverişli şərait yaranır.
P soroptidae fasiləsinin chorioptes cinsinə aid olan gənələr tərəfindən törədilir. Xəstəliyi atlarda-ch. equi, qaram alda-ch.bovis, qoyunlarda-ch.ovis və dovşanlarda-ch.cuniculi gənələrı törədir. Dəriycyən qoturluğa çox az hallarda təsadüf edilir. Xəstəlik zəif gedişli olması və tez sağalması ilə səciyyələnir, bilavasitə təmas və xidmət əşyaları vasitəsi ilə yayılır. Qışda nəmliyi yüksək olan binalarda geniş epizootoloji vəziyyət yaranır və bu zam an ən çox atlar yoluxurlar. Prosesin həmişə heyvanın ətraflarında (keçilər müstəsna olm aqla) getməsinə əsasən bu xəstəliyə ətrafların qoturluğu və yaxud qoturluq pıçılğanı adı verilmişdir.
-
(Sarcoptidac) mikroskopik növlər olub, gənələrin kiçik bir qrupunu təşkil edir. Onlar məməlilərin və insanın dəri epidermisi qatlarında parazitlik edir. Əsasən ev və vəhşi heyvan ların (at. keçi, qoyun, dəvə, pişik, it, canavar, tülkü və s.), habelə
insanın dərisində parazitlik edirlər. Qoturluq gənəsi dəri epidermisinin buynuz qatı ilə Malpigi qatı arasında özünə məskən salır və aradakı •hüceyrələrlə qidalanır. F.rkək gənələr yetkin dişiləri deyil, axırıncı nimfanı mayalandırır. Dişinin dəridə özünə yol açması, adətən, axşam lar baş verir. 359
Şəkil 56. Qoturluq gənəsinin mikroskopik görünüşü Q ı O*"
Şəkil 57 Qoturluq gənəsi (D.V.Hacıyev və b„ 1989): a-dişi; b-dişinin dəridə açdığı yollar (I); erkəyin dəridə açdığı yollar (II): l-dişinin giriş dəliyi; 2-ventilyasiya dəliyi; 3-qoturluq gənəsinin yumurtası; 4-sürfə; 5-nimfa. 360
Şəkil 58. Dermacentor pictus gənəsinin inkişaf dövriyyəsi və sahibləri (D.V.Hacıyev 1989): A-erkək; B-dişi; 1 -yumurta; 2 -sürfə; 3 -nimfa; 4-imaqo; l-xırda vəhşi məməlilərdə parazitlik edən sürfə;
5 -ev siçanı; 6 -su siçovulu; 7-yereşən; 8 - dovşan; 9-dağ siçanı; 10-tarla siçanı; ll-xırda vəhşi heyvanlarda parazitlik edən nimfa; 11- su siçovulu; 12-tarla siçanı; 13-dağ siçanı; 14-yereşən; 15-dovşan; 16- ev siçanı; III- nisbətən iri məməlilərdə parazitlik edən yetkin (imaqo) gənə ; '
17- it; 18-qoyun; 19-inək; 20-dovşan. Gənələr yoluxucu xəstəliklərə tutulmuş heyvan və quşların qanını soraraq infeksion agentləri orqanizmlərə keçirir və onları yoluxdurur. Bos indikus qaramal cinsi və onların hibridləri hereford və şorthorn cinslərinə nisbətən gənələrə qarşı yüksək davamlılığa malikdir. Braman və afrikander qaramalları Boophilus microplus ıksoid gənəlorinə qarşı daha davamlı olur. Heyvanların cinsi onların həm xəstəliklərə, həm də keçirici gənələrə qarşı davamlılığına çox böyük təsir göstərir (cədvəl 29). C ə d v ə l 29. Heyvanların cins həddində davam lılığı ( Frisch, 1981) C ins
D a v a m lılıq %-i C ins
D a v am lılıq % -i B ra m a n 93 H e re fo rd (H ) 0 B ra m a n X a v straliy a 65 S o r th o m (Ş) 0 Ş o r th o m ı S a n ta - h e rtru d a 36 H xŞ 3 B ra fo rd 31 361
Müəyyən olunmuşdur ki, heyvanların ilkin yoluxması zamanı davam lılıq anadangəlmə, sonrakı yoluxmalarda isə həyatda qazanılan immunitetin hesabına yaranır. Braman qaram al cinsinin hibridlərində isə həm anadangəlmə, həm də həyatda qazanılan immunitet gənələrə qarşı davam lılıqda müstəsna rol oynayır. Südlük istiqamətli qaramal cinslərindən hemsey və friz cinslərinə nisbətən cersey cinsi gənələrə qarşı daha çox davamlılıq göstərir. Genetik davamlılıq zəif yoluxmaya nisbətən güclü yoluxma zamanı daha qabarıq formada biruzə verir. Heyvanların gənələrlə yoluxması zamanı rezistentliyin növbələşmə əmsalı - 0,28 - 0,42, təkrarlanma əmsalı isə - 0,27 - 0,67-yə bərabərdir. 10.8 . V ir u s in fe k s iy a la r ın a q a r ş ı g e n e tik d a v a m lılıq v ə h ə s s a s lıq Skrepi (qaşınma) - qoyunların tədricən inkişaf edən virus etiologiyalı infeksion xəstəliyi olub mərkəzi sinir sisteminin distrofik dəyişiklikləri ilə xarakterlənir. Xəstəliyin törədicisinin təbiəti haqqında mövcud olan mülazizələr hələlik bu günə qədər ziddiyyətli olaraq qalır. Ümumiyyətlə, tədricən inkişaf edən bütün infeksion xəstəliklərin (skrepi, visna, maedi, kontagioz cktima, göydil -blyutanq və s.) törədicilərinə qarşı antitellərin ' sintezinə hələlik nail olunmamışdır. Skrepinin inkişafı genetik amillərdən çox asılı olmaqla, əsasən 2.5-4,5 yaşlı qoyunlar xəstələnir və hipersteziya (güclü qaşınma) ilə müşayət olunur. Xəstə qoyunların yunu tökülür, dəridə tamamilə tüksüz geniş sahələr əmələ gəlir, heyvan dırnaqları ilə qaşınan na hiyəni çox ciddi zədələyır, yaralar müşahidə olunur. Skrepi Qərbi Avropada 200 ildən artıqdır ki, müşahidə edilir. Onun arealı bütün qitələri əhatə edir və get-gedə genişlənir. Yem Zellandiyanın Suffolk qoyun cinslərinə nisbətən rambule cinsi skrepiyə daha davamlıdır (14%). İngiltərənin şeviot və xerdvik cinsli qoyunlarının xətləri arasında skrepi törədicisi (SSBP/ı antigenı) ilə dərialtı süni yoluxdurmaya davamlılıq və həssaslıq müxtəlif olur
Cins
Xəstələnmə %-i İnkubasiya (günlərlə) dövrü
Xətlər Pozitiv
Neqativ Pozitiv
Neqati V Şeviot
100 0 313±9 X Xerdvik
100 4 178±5 902±1 90 362 Xəstəliyin inkişafına iki allelə malik olan «sid» (skrepinin inkubasiya dövrü) ilə işarə olunan genlər tərəfindən nəzarət edilir. Dominant allel heyvanın skrepiyə həssaslığına, resissıv allel isə - davamlılığına nəzarət edir.
qan doğuran toxumaların şiş xəstəliyi olub, əsasən müxtəlif qan yaradan orqan və toxum aların yetişməmiş (cavan) qan yaradan hüceyrələrin sistemli çoxalması ilə səciyyələnir. Xəstəliyin etiologiyasının təbiəti hələ də öyrənilir. Leykozlara qarşı davamlılıq şvis, Kostroma, qırmızı qorbatov, Yaroslav, qonur karpat cinsli qaram allarda daha yüksək olur. Xəstəliyə qarşı genetik həssaslıq qara-ala, qonur Latviya, qırmızı-səhra cinslərində daha yüksək olur. Qaramalın leykoza davamlılığında törədici buğaların genetik durumu xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bəzi buğaların törəmələri arasında leykozla xəstələnmə hallan 0,5, digərlərində isə - 20-50% təşkil edir. Törəmələrin leykozla xəstələnmə dərəcəsi ilə valideyn qaramalların arasında çox ciddi korrelyasiya mövcuddur
Download 4.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling