Diagnostikaning tashqi belgilari, parametrlar va

ishchi jarayonlar - obyektning ish funksiyalarini belgilaydigan 
jarayonlar (masalan, dvigatelda yonilg‘i va boshqa ekspluatatsion 
materiallarni sarflash, energiya ishlab chiqarish, ishlatilgan gazlarni 
chiqarib tashlash) va h.k; 
2) birga sodir bo‘ladigan (hamroh) jarayonlar – ishchi jarayonlar bilan bir 
yo‘lakay paydo bo‘ladigan jarayonlar (tebranishlar, urilishlar, issiqlik chiqarish va 
h.k.). Bunday jarayonlar xarakteristikalari va parametrlarini kuzatish va 
tashqaridan o‘lchash mumkin. Ishchi va hamroh jarayonlar va ularning hosilalari 
parametrlari diagnostik parametrlar bo‘lib xizmat qilishi mumkin. 
Transport vositasi texnik diagnostikasi nazariyasi va amaliyoti chiqish 
xarakteristikalari parametrlari miqdorlarining obyekt tuzilmaviy parametrlariga 
bog‘liqligiga asoslangan. 
Ishchi yoki birga sodir bo‘ladigan (hamroh) chiqish jarayonlarini obyektning 
nosoz texnik holatidan darak beruvchi bilvosita tashqi belgi (simptom) deb qarash 
mumkin. 
5.2 Tuzilmaviy va diagnostik parametrlarning o‘zaro bog‘lanishlari 
1 
2 
Y
ch
 
 
 
 
Y
b
 
Y 
L
b
 
∆L
b
 
L, 
km 
12.1 - rasm. Tutash detallar yyeyilishi jadalligining o‘zgarishi 
(1-bo‘laklarga ajratmasdan, 2-bo‘laklarga ajratib yig‘gandan so‘ng): 
moslashuv davri;
mo‘tadil ish;
jadal yyeyilish 

---

3 
Tuzilmaviy va diagnostik parametrlar o‘rtasidagi bog‘lanish turlari 
diagnostikalashning u yoki bu vazifalarini yechish imkoniyatiga ta’sir etadi, 
diagnostik parametrlarning serma’noliligini tavsiflaydi va parametrlarni o‘lchash 
navbati hamda olinayotgan axborotga ishlov berish usuliga ta’sir ko‘rsatadi. 
Bog‘lanish turlari va ularga tegishli misollar 5.2-rasmda keltirilgan. Sodda 
bog‘lanishlar bitta diagnostik parametrning o‘zgarishi bo‘yicha bitta tuzilmaviy 
parametrning o‘zgarishi to‘g‘risida xulosa chiqarish imkonini beradi. Ko‘p 
miqdorli aloqalarning borligi bir necha diagnostik axborotni tahlil etish, texnik 
holat to‘g‘risidagi ma’lumotni aniqlash va takrorlash, mazkur sharoitlarda o‘lchash 
uchun eng texnologik parametrlarni tanlashga imkoniyat yaratadi. Tuzilmaviy 
parametr bilan noaniq bog‘lanishlarda bo‘lgan diagnostik parametrdan, 
diagnostikalash vaqtini qisqartirish va texnik holat nazorati vazifasini o‘z vaqtida 
yechishda foydalanilishi mumkin.