informatsiyadir. Demak, badiiy tilning belgilovchi xos (spetsifik)
xususiyatlari obrazlilik (tasviriylik) va emotsionallik ekan.
Yuqorida ko‘rganimizdek, badiiy til umumxalq tiliga asoslanadi,
uni butkul yangi hodisa deb qaramaslik kerak. Biz kundalik muloqotda
ishlatib yurganimiz odatiy so‘zlardan badiiy so‘z o ‘sib chiqadi.
So‘zning bevosita, odatiy ma’nosi badiiy asar matnida yangidan-
yangi qirralarini namoyon qiladi, uning ma’no sigMmi benihoya
kengayadiki, buni badiiy asarda tasvirlangan xususiy faktdan katta
bir badiiy umumlashma kelib chiqishiga o‘xshatsa boMadi. Bunga amin
boMish uchun kundalik muloqotda aytilgan «Men kezgan so‘qmoq
ko'milib bo'libdi» degan jumla bilan misolga olingan she’rdagi «Ko'milib
bo'libdi men kezgan so'qmoq» satri yetkazayotgan badiiy
informatsiyani qiyoslab ko'rish mumkin. Birinchi holda konkret
so'qmoq, o'sha so'qmoqni odam yurmay qo'yganidan o't bosib
ketgani nazarda tutilayotgani, ya’ni tinglovchi informatsiyani faqat
o'z ma’nosida qabul qilayotgani ravshan. Xuddi shu so'zlardan tuzilgan
satr esa ma’no sig'imi, o'quvchi xayolida qo'zg'ayotgan assotsiativ
ma’nolar jihatidan benihoya keng. Chunki bu satr badiiy matn ichida
keladi, baski, u butunning qismiga aylangan, demak, ma’no
ottenkalari va hissiy bo'yog'i ham butun bilan bog'liq holda namoyon
bo'ladi. Shu bois ham «ko'milib bo'lgan so'qmoq» lirik qahramon
uchun (she’r ruhiga kirgan, o'zini lirik qahramon o'rniga qo'ya olgan
she’rxon uchun ham) oddiygina so'qmoq emas. She’rdagi «Ko'milib
bo'libdi men kezgan so'qmoq» satri lirik qahramon xayolida o'sha
so'qmoq bilan bog'liq xotiralami jonlantiradi, beg'ubor va betashvish
Do'stlaringiz bilan baham: |