Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish oliy va o ‘rta maxsus ta'lim vazirligi


Download 3.09 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/181
Sana23.09.2023
Hajmi3.09 Mb.
#1685579
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   181
Bog'liq
1b0e79145e1d2c06c937d2f1838d8a77 ADABIYOTSHUNOSLIKKA KIRISH

SHE’RIY NUTQ HAQIDA
She’riy va nasriy nutq haqida. Ritm tushunchasi. Ritmik boiak 
va ritmik vositalar. She’riy sintaksis haqida.
Badiiy nutqning ikki shaklga — she’riy (tizma) va nasriy (sochma) 
ko‘rinishlarga ega ekanligi bungacha aytildi. Nasriy nutq o ‘zining 
qurilishi jihatidan kundalik muloqotda qoMlaniluvchi nutqqa yaqin 
bo‘lsa, she’riy nutq so‘z san’atiga xos maxsus hodisa sanaladi. Zero, 
o ‘zining kelib chiqishi jihatidan ham badiiy nutqning she’riy shakli 
nasriy shakldan qadimiyroq, aniqrog‘i, o ‘z vaqtida badiiy nutqning 
yagona shakli boMgan. Sababi, she’riy nutqdagi o‘ziga xos tuzilishining 
o ‘ziyoq uni odatdagi nutqdan farqlagan, she’riy nutq vositasida 
aytilgan informatsiyaning san’atga aloqadorligini ta’kidlab turgan. 
Bunga amin boMish uchun adabiyot tarixiga nazar solish kifoya: 
milliy adabiyotlar tarixining ilk bosqichlarida adabiy asarlar she’riy 
yo‘lda yozilgan, nasrda yozilgan badiiy asarlaming paydo boMishi, 
ya’ni nasming badiiy nutq ko‘rinishi sifatida shakllanishi esa nisbatan 
keyingi davrlarga lo g'ri keladi.
She’riy nutq muayyan bir oMchov (vazn) asosidagi ritmga ega 
boMgan, o ‘zining musiqiy jarangi, hissiy to‘yintirilganligi bilan 
farqlanuvchi nutqdir. She’riy nutqdagi o ‘ziga hos intonatsiya, 
musiqiylik ritmik boMaklar va ritmik vositalar, o ‘ziga xos fonetik tuzilish, 
turli sintaktik usullar yordamida vujudga keladi. She’riy yoMda yozilgan 
lirik asardagi kayfiyatning hosil qilinishi, kechinmaning o ‘quvchiga 
«yuqtirilishi»da uning ritmik-intonatsion tomoni muhim ahamiyat 
kasb etadi. Ya’ni she’ming ritmik-intonasion xususiyatlari uning 
mazmuni bilan belgilanadi, mazmun bilan uyg‘unlik kasb etadi. 
She’riy nutqning o‘ziga xosligini, o‘ziga xos tuzilishini tasavvur qilish



Download 3.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   181




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling