Dilnavoz Yusupova

«Oq kema». Asar syujeti. Qissa 1970-yili yozilgan, 7 qismdan iborat. Unga «Ertakdan 
so‗ng» degan ikkinchi nom ham qo‗yilgan. Bosh qahramoni Bola. Undan otasi ham, onasi 
ham voz kechgani uchun bobosi Mo‗min chol uni qaramog‗iga olgan. Bola o‗z 
tasavvurida oq kemani kutadi, oq kema uning nazarida otasining qoshiga olib ketadi. 
Bobosi unga Shoxdor ona bug‗u haqidagi quyidagi rivoyatni aytib beradi: Dushmanlar 
qadimgi Enasoy bo‗yidagi qizrg‗izlarni yo‗lboshchi Botir Qulchining dafn marosimida 
qirib tashlaydilar. Lekin bir bola va qizcha qutulib qoladi. Ularni o‗ldirishni dushmanlar 
xoqoni Cho‗tir Boymoq kampirga buyuradi, kampir ularni Enasoyga uloqtirishga 
shaylanib turganida, Shoxdor ona bug‗u o‗z bolalaridan ayrilgani uchun bolalarni asrab 
olmoqchi ekanini aytib qutqarib qoladi va bolalarni olib Issiqko‗l tomonlarga olib keladi. 
Bolalar ulg‗ayib oila qurishadi va ilk tug‗ilgan o‗g‗illariga Bug‗uboy deb ism qo‗yishadi. 
Bug‗uboy uchun Shoxdor ona bug‗u beshik olib keladi. Bu avlod bug‗uboylar deb ataladi 
va kelajak avlod puli ko‗payib marhumlar qabriga bug‗u shoxi o‗rnatishni odat qilib 
bug‗ularni qirib yuborishadi. Yoshlar qarilarning gapiga kirmaydi, shunday qilib, bug‗ular 
bu yerdan qochib ketadi. 
Bu ertak bolaga yoqadi va bola doim Shoxdor ona bug‗u haqida o‗ylaydi. Lekin O‗rozqul 
bir bug‗uni otib keladi, shu ertakni aytgan Mo‗min chol esa uni tilkalaydi. Bu voqealardan 

---

455 
o‗zini yo‗qotgan bola baliqqa aylanib uzoqlarga ketish uchun suvga tushib ketadi. Ya‘ni 
halok bo‗ladi.
Xulosa: inson ezgulik qidirib maqsadga yetolmasligi mumkin, bunga esa boshqa insonlar 
sababchi bo‗lib qoladilar, shuning uchun insonlar ezgu maqsad yo‗lida bir-birlarini 
tushunishlari zarur.
Ibroyim Yusupov 
(1929 – 2008)