Диссертация илмий раҳбар: Б. Х. Ходжаев, педагогика фанлари доктори, профессор наманган 2022 2

4-илова 
Ўзининг эмпатик қобилиятини баҳолаш 
Йўриқнома: 
Таклиф этилаѐтган саволларга ―ҳа‖ ѐки ―йўқ‖ деб жавоб беринг. ―Ҳа‖ 
деб жавоб беришда саволнинг ўнг томонидаги Ҳ ҳарфини белгиланг, ―йўқ‖ 
деб жавоб беришда Й ҳарфини белгилиб қўйинг. 
№ 
Саволлар 
1 
0 
1. Одамлар орасида ўзини ѐлғиз ҳис қиладиган одамни 
кўрсам хафа бўламан. 
Ҳ 
Й 
2. Одамлар 
ҳайвонларнинг таъсирланувчанлиги ва 
уларнинг сезувчанлик қобилияти тўғрисида ошириб 
юборишади. 
Ҳ 
Й 
3. Одамлар 
ўз 
ҳис-туйғуларини 
очиқ 
намоѐн 
қилишларини ѐмон кўраман. 
Ҳ 
Й 
4. Мени бахтсиз одамларда безовта қиладиган нарса 
шундаки, улар доимо ўзларини аяшади 
Ҳ 
Й 
5. Агар кимдир олдимда асабийлашса, мен ҳам 
асабийлаша бошлайман. 
Ҳ 
Й 
6. Менимча, бахтдан йиғлашнинг ўзи бемаъниликдир. 
Ҳ 
Й 
7. Дўстларим 
ѐки ўртоқларимнинг муаммоларини 
юрагимга яқин оламан. 
Ҳ 
Й 
8. Баъзан 
муҳаббат 
ҳақидаги 
қўшиқдан 
кучли 
таъсирланаман. 
Ҳ 
Й 
9. Одамларга улар учун нохуш янгиликларни айтишим 
керак бўлса, жуда ҳаяжонланаман. 
Ҳ 
Й 
10. Атрофимдаги одамлар менинг кайфиятимга кучли 
таъсир қилади. 
Ҳ 
Й 
11. Мен учратган чет элликларнинг аксарияти менга 
совуққон ва ҳиссиѐтсиз туюлган. 
Ҳ 
Й 
12. Менга кўпроқ одамлар билан мулоқот қилишни талаб 
қиладиган касблар ѐқади. 
Ҳ 
Й 
13. Дўстларим ѐки ўртоқларим нотўғри ҳаракат қилишса, 
мен унчалик ҳам хафа бўлмайман. 
Ҳ 
Й 
14. Мен одамларнинг совға олганига гувоҳ бўлишни яхши 
кўраман. 
Ҳ 
Й 
15. Ёлғиз 
одамлар кўпинча дўстона муносабатда 
бўлмайдилар. 
Ҳ 
Й 
16. Йиғлаѐтган одамни кўрсам хафа бўламан. 
Ҳ 
Й 
17. Баъзи куйларни тинглаб ўзимни бахтли ҳис қиламан. 
Ҳ 
Й 
18. Бирорта романни ўқиѐтганимда, буларнинг барчаси 
ҳақиқатан ҳам содир бўлаѐтгандек жуда хавотирга 
Ҳ 
Й 

---

170 
тушаман. 
19. Баъзан кимгадир ѐмон муносабатда бўлишганини 
кўрсам ғазабланаман. 
Ҳ 
Й 
20. Ҳатто атрофимдаги баъзи одамлар йиғлаѐтганида ҳам 
мен унчалик хавотирланмайман. 
Ҳ 
Й 
21. Агар дўстларим ѐки ўртоқларим мен билан ўз 
муаммоларини муҳокама қилишни бошласа, мен 
суҳбатни бошқа мавзуга қаратишга ҳаракат қиламан. 
Ҳ 
Й 
22. Кинога 
борганимда, 
нега 
кўп 
томошабинлар 
фильмларни жиддий қабул қилишлари, йиғлашлари ва 
хўрсинишлари мени ҳайратга солади. 
Ҳ 
Й 
23. Бировнинг кулгуси менга юқмайди, одамлар кўпинча 
умуман бемаъни кулишади. 
Ҳ 
Й 
24. Қарор қабул қилганимда, бошқаларнинг бу борадаги 
ҳиссиѐтларига аҳамият бермайман. 
Ҳ 
Й 
25. Агар атрофдагилар хўрланса мен хотиржамлигимни 
йўқотаман. 
Ҳ 
Й 
26. Одамларнинг арзимаган нарсалардан тез-тез хафа 
бўлишларини кўриш менга қийин. 
Ҳ 
Й 
27. Ҳайвонларнинг азобланишини кўрсам ҳафа бўламан. 
Ҳ 
Й 
28. Китоблардаги 
воқелардан 
ташвишланиш 
жуда 
бемаънилик деб ўйлайман 
Ҳ 
Й 
29. Қексаларнинг ожизлиги мени тушкунликка солади. 
Ҳ 
Й 
30. Бировнинг кўз ѐшлари менда ҳамдардликдан кўра 
ғазаб уйғотади. 
Ҳ 
Й 
31. Мен 
кинофильмлар қаҳрамонларининг тақдири 
ҳақида қайғуришни яхши кўраман. 
Ҳ 
Й 
32. Баъзан мен атрофдагиларнинг ташвишларига бефарқ 
бўлишим мумкинлигини пайқайман. 
Ҳ 
Й 
33. Менимча, 
кичкина болалар кўпинча сабабсиз 
йиғлайдилар. 
Ҳ 
Й 
Натижалар таҳлили. 
Ўнг устундаги (1 рақами остида) айланага олинган ҳарфлар сонини 
ҳисобланг. Бу сизнинг жами балингизни ташкил этади. 
0-11 балл – эмпатиянинг паст даражаси. Сиз жуда қаттиққўл ва баджаҳл 
инсонсиз. Ҳар қандай ташвиш, бузоқнинг нозиклиги ва тимсоҳнинг кўз 
ѐшлари каби ҳолатларга ишончсизлик билан қарайсиз. Ўз ҳис-
туйғуларингизни жиловлаб туришга ҳаракат қиласиз ва бошқалар ўз 
ҳиссиѐтларини чуқур ифодалашини ѐқтирмайсиз. Ишда мулоқотнинг расмий 
турларини афзал кўрасиз. Сиз шахслараро муносабатларнинг ажойиб устаси 
бўлишингиз мумкин (педагогика айнан шундай касбларга тегишли), 
суҳбатдошнинг ишончини қозониш сиз учун қийин бўлади. Аксарият 
одамлар сиздан бир оз ѐки анча сезгирроқ бўлиб, сиз уларга совуққон ва 

---

171 
ҳиссиѐтсиз кўринишингиз мумкин. Агар сиз бошқаларга таъсир қилиш 
даражасини оширишни истасангиз, унда инсоннинг ҳис-туйғулари ва заиф 
томонлари одамлар ўртасида умумий тилни топиш учун ажойиб асос 
эканлигини ҳисобга олиш керак. 
12 – 22 балл – эмпатиянинг ўртача даражаси. Сиз қандай кулишни ва 
йиғлашни биласиз, бошқалар билан ҳиссиѐтни қандай баҳам кўришни 
биласиз. Одамлар сизни бошқаларнинг муаммоларини тушунадиган 
эмоционал одам деб билишади. Шу билан бирга, сиз ташвишланишингизга 
нима арзийди ва нима арзимаслигини ҳис қиласиз ва ҳеч қачон арзимас 
нарсадан ақлдан озишингизга йўл қўймайсиз. Сизнинг эмоционал 
самимийлигингиз ва вазминлигингиз одамлар билан муваффақиятли ишлаш 
учун ажойиб асосдир. 
23 – 33 балл – эмпатиянинг юқори даражаси. Баъзан сизга ―дунѐнинг 
кўринмас кўз ѐшлари‖ни кўраѐтгандек туюлади. Бошқаларнинг қувончи ва 
қайғуси сиз учун худди ўзингизникидек. Бошқа одамларни сўзсиз тушунишга 
имкон берадиган сизнинг сезгирлигингиз ва кўнглингизнинг нозиклиги сизга 
зарар етказиши мумкин. Бошқа одамларнинг муаммоларига ҳиссиѐт билан 
жавоб бериб, сиз турли хил соматик касалликлар ва невротик муаммоларга 
дуч келиб, ―касбий ѐниб, кул бўлиш‖ йўлидан борасиз. Одамлар билан 
доимий ишлашда сиз эмоционал стресслардан адекват ҳимоя шаклларини 
топишингиз, ўз-ўзини бошқариш кўникмаларини ишлаб чиқишингиз, энг кўп 
учрайдиган муаммоларни конструктив равишда бошдан кечириш усулларини 
ишлаб чиқишингиз керак бўлади. Ҳатто сизнинг ―таъсирчанлигингиз‖ ҳам 
сизни ѐқимли суҳбатдошга айлантиради, одамлар сизни яхши кўришади ва 
сизга ишонишади.