Dizontogenez

Piaje tilning konstruktiv yо‘li – simvolik faoliyatini foydasiz va tug‘ma grammatik yadroda qayd etilgan faraz sifatida qabul qilish kerak ems deb hisoblaydi. Sintaksik faoliyatlarni u tilga tegishli sensomotor intellektning konstruktiq faoliyatlari natijalari sifatida tahlil qilinishi kerak deb hisoblaydi (98 b). Bunda tizimlarni paydo bо‘lishida xizmat qiladigan intellekt faoliyatida nasliy omillarni hisobga olish lozimligi olim tomonidan rad etilmaydi.

Psixogenetika Hozirgi kunda kognitiv jarayonlarni о‘rganishga tadqiqotchilar tomonidan psixogenetik tomondan yondoshishga katta ahamiyat berilmoqda. Bu fanning predmeti – psixologik va psixofiziologik mezonlar bо‘yicha individual farqlarning shakllanishida muhit va nasliylik omillarnini о‘rganish hisoblanadi

Til va nutq xususiyatlarini nasliyligi omillari о‘rganish D. Xammer va P. Koupland “ tilni о‘zlashtirish” bо‘yicha maxsus genlarni aniqlash bо‘yicha misollar keltiradi [52, s. 232 - 234]. Bunday holatlarda bolalar kech gapira boshlashadi, sо‘zlarni artikulyatsiyasida qiyinchiliklarga uchrashadi. Bunday nuqsonlar nasldan naslga о‘tadi. Masalan, buvi о‘zining nutqiy muammolarini о‘zining besh farzandidan tо‘rttasiga, 23 ta nabirasidan 11 tasiga berganligi aniqlagan. Ammo, buvining qizlaridan birida nutq meyorda rivojlangan, huddi shu narsa uning bolalarida ham kuzatilgan. YA’ni uning bolalarida nutq nuqsonlari kuzatilmagan. Bu sо‘nggi bо‘g‘in jarohatlangan gennlarni qabul qilmagan kо‘rinadi.

R. Plomina tadqiqotlarida olimlar tomonidan kp zigotali va dizigotali egizaklarning sо‘zlarni tushunishini о‘rgangan, ularda lingvistik operatsiyalarni bajarilishidagi genetik omillarni egallashdagi faqrlar aniqlangan. Dj. Reznik va hamualliflari tomonidan о‘tkazilgan bir yoshdan ikki yoshgacha bо‘lgan bolalarning sо‘zlarni talaffuz qilishi va tushunishini teshirish bо‘yicha tadqiqotlari natijalari nasliy omillarning bu faoliyatlarga ta’siridan dalolat beradi. Dj. Geyndjer tadqiqotlari natijalariga kо‘ra, kо‘p zigotali va dizigotali egizaklarda birinchi 100 sо‘zlarni о‘zlashtirish tezligida ham getenitk omillar roli kо‘rsatib о‘tilgan