Dizontogenez

Tilni egallash konsepsiyalari
REJA:
1.Rivojlanish tushunchasi.
2.Rivojlanish davrlari va bosqichlari
3.Senzitiv davr xususiyatlari.
4.Yosh inqirozlari va ularning xususiyatlari.
5.Tilni egallash konsepsiyalari.

ONTOGENEZ

• DIZONTOGENEZ

Psixologik dizontogenezning quyidagicha klining turlarini farqlash mumkin:
Inqiroz davri
L.S.Vigotskiy psixologlarning yosh davrlarini tabaqalash nazariyalarini tanqidiy tahlil kilib, muayyan rivojlanishni vujudga keltiruvchi ruhiy yangilanishlarga tayanib, yosh davrlarini quyidagi bosqichlarga ajratadi;
1.Chaqaloqlik davri inqirozi.
2.Gо‘daklik davri - 2 oylikdan 1 yoshgacha. Bir yoshdagi iiqiroz.
3.Ilk bolalik davri - 1 yoshdan 3 yoshgacha - 3 yoshdagi inqiroz.
4.Maktabgacha davr - 3 yoshdan 7 yoshgacha - 7 yoshdagi inqiroz.
5.Maktab yoshi davri - 8 yoshdan 12 yoshgacha - 13 yoshdagi inqiroz.
1 dan 6 yoshgacha bо‘lgan nutqning rivojlanish davri senzitiv davr xisoblanadi. Bu davr mobaynida yetarlicha chegaralangan gipersenzitiv faza vaqtlari mavjud
Diqqat qiling bola rivojlanishidagi markerlar.
1yoshda bola 7-14 sо‘zni ishlatadi. U 15 daqiqa mobaynida diqqatini bir joyga jamlab, bir ish bilan shug‘ullana oladi. Mumkin emas degan sо‘zning ma’nosini tashunadi, yurishni boshlaydi.1,5yoshga kelib bolaning sо‘z boyligi 30-40 tani tashkil qiladi. Bola yaxshi yuradi, rasmdagi narsalarni kо‘rsata oladi va nomlaydi.Bola nutqni о‘zga qaratilganligini tushunadi. Bu yoshda bolaning nutqida “Nima?”, “Kim?” degan savollar yangrashni boshlaydi. 2 yoshga kelib bolaning sо‘z boyligi 300-400tagacha yetadi. Jumlali nutqshakllanadi. Asaoiy beradigan savollari “Nima bu?”, “Kim bu?”2,5 yoshga kelib bola 1000 ta sо‘z ishlatadi. Aniq qaratilgan savollar bera boshlaydi. “Qayerda?”, “Qayerdan?”, “Qachon?”.

Birinchi davr (hayotning 1-2 yilligi).Bu davrda nutqning dastlabki urunishi shakllanadi va nutqiy rivojlanish boshlanadi,loqaga kirishishga asos solinadi va uning harakatlanuvchi kuchi bilan muloqotga ehtiyoj paydo bo’ladi.