Djurabayeva Z. A. Ona tili

1-mashq. Til haqida aytilgan hikmatli so‘zlarni o‘qing va ular haqida o‘z 
fikrlaringizni bildiring. 
 
Til  –  aql  bezagi.  Til  –  aql  tarozisi.  Til  –  dil  kaliti.  Til  –  dil  tarjimoni.  Til  – 
tig‘dan  o‘tkir.  Tili  shirinning  do‘sti  ko‘p.  Bug‘doy  noning  bo‘lmasin,  Bug‘doy 
so‘zing bo‘lsin. Kishining o‘zi yetmagan yerga so‘zi yetar.  
 
2-mashq.  “O‘zbek  tilining  izohli  lug‘ati”  dagi  til  so‘ziga  berilgan 
izohlarga e’tibor bering va ular ishtirokida gaplar tuzishga harakat qiling.  
 
 TIL I 1 anat. Og‘iz bo‘shlig‘ida joylashgan, ta’m-maza bilish, og‘izga ovqat 
olish, yalash va sh.k.lar uchun xizmat qiladigan muskulli a’zo. Tili kuygan qatiqni 
ham puflab ichadi. (Maqol) 
2 ko‘chma, so‘zlashuv tilida. Asbob, mexanizm va sh.k.ning osilib, qimirlab 
turadigan qismi. Soatning tili. Qo‘ng‘iroqning tili. 
3  ko‘chma,  poeziyada.  Tig‘ga  o‘xshash,  uchli  narsa.  Shamol  kuchayib, 
olovning tili yana ham uzunlashdi (Said Ahmad)     
TIL  II  1  Kishilar  o‘rtasida,  jamiyatda  o‘zaro  fikr  almashishning  muhim 
vositasi;  tilshunoslikning  asosiy  o‘rganish  obyekti.  Odam  tilidan  topar,  ho‘kiz  – 
muguzidan. (Maqol) 
2 So‘zlash, gapirish, fikr ifodalash qobiliyati. Til inson uchun berilgan buyuk 
ne’matdir. 

---

3  Fikr ifodalash jarayoni va bu jarayonda yuzaga keluvchi so‘z, ibora, gap, 
nutq. Til bilan dil bir bo‘lishi kerak.  
4  Fikr  ifodalash,  aloqa  quroli  bo‘lib  xizmat  qiladigan  tovush,  so‘z  va 
grammatik vositalar tizimi. O‘zbek tili. Rus tili. Ingliz tili.  
 5 Nutqning o‘ziga xos ifoda vositalari va boshqa xususiyatlari farqlanadigan 
bir turi. Badiiy asar tili. So‘zlashuv tili.   
6 ko‘chma Insondan boshqa narsalarning o‘zaro bir-birini tushunishga xizmat 
qiladigan vositasi, ifoda vositasi (belgisi) Qush tilini qush biladi. (Maqol) 
7  Kerakli  ma’lumot  olish  maqsadida  qo‘lga  olingan,  tutib  keltirilgan  harbiy 
asir.  
8 Biror narsa, ish-faoliyatning mohiyati, siri va sh.k. Yerning tilini bilmoq.