Djurabayeva Z. A. Ona tili

1.  Akustik  tomoni  (eshitilishi).  Har  qanday  tovush  ma’lum  bir  shaxs 
tomonidan talaffuz etiladi va suhbatdoshiga  eshitiladi. Masalan, bilim deb talaffuz 

---

qilishimiz bilan suhbatdoshimiz gapning nima haqida ketayotganini anglab yetadi, 
tilim desak, boshqa bir ma’noni tushunadi.    
2.  Fiziologik  yoki  artikulyatsion  tomoni  (aytilishi).  Fonemalar  nutq 
apparati tomonidan talaffuz qilinadi. Nutq a’zolarining turli holatlardagi ko‘rinishi 
tufayli tovushlar har xil bo‘lib yuzaga chiqadi: a, o, o‘, i, e, b, t, z, s, g‘, q, x, n, s 
kabi.  
Muayyan  tildagi  tovushlarni  talaffuz  etishga  nutq  a’zolarining  moslashuvi, 
talaffuzda  ishtirok  etayotgan  nutq  a’zolarining  tovushlarni  aytilishidagi  holatiga 
artikulyatsiya  o‘rni  deyiladi.  Nutq  tovushlarini  talaffuz  qilishda  havo  oqimining 
nutq  a’zolari  to‘sig‘idan  qay  usulda  (portlab,  sirg‘alib,  titrab)  o‘tayotganiga 
artikulyatsiya usuli deyiladi.