Dunyo dinlari tarixi o‘rta umumta’lim muassasalarining 10-sinflari va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun darslik
Download 2.32 Mb. Pdf ko'rish
|
Dunyo dinlari tarixi. 10-sinf (2017, Z.Islomov, D.Rahimjonov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- MARKAZIY OSIYOGA BUDDAVIYLIKNING KIRIB KELISHI
|
BUDDAVIYLIK
8-§ FAOLLASHTIRISH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR Tarix fanidan olgan bilimlaringizga tayanib, quyidagi savollarga javob bering. 1. Buddaviylik dini qachon va qayerda paydo bo‘lgan? 2. Bugungi kunda mazkur dinga e’tiqod qiluvchilar sonini bilasizmi? 3. Buddaviylik dini tarqalgan mamlakatlarni dunyo xaritasidan ko‘r sating. 4. Nima uchun bu din jahon dini deyiladi? 5. Bizning o‘lkamizga buddaviylik dini qachon kirib kelgan? 6. Buyuk Ipak yo‘lining buddaviylik dini tarqalishidagi o‘rnini tushuntirib bering. BUDDAVIYLIK Buddaviylik miloddan avvalgi VI–V asrlarda Shimo- liy Hindistonda vujudga kelgan bo‘sa-da, ko‘p o‘tmay sharqqa tomon keng tarqala boshladi. Rivoyat qilinishi- cha, Budda vafotidan so‘ng uning jasadi kuydirilib, hoki sakkiz buddaviy jamoaga yuborildi. Uning hoki dafn etilgan joylarda buddaviylik stupalari (gumbazlari) bar- po etildi. O‘zi yuzaga kelgan Hindistondan hinduiylik ta’siri- da siqib chiqarilgan buddaviylik boshqa mamlakatlarga keng tarqalib, jahon dini darajasiga chiqdi. Buddaviylik milodning I asrida Xitoy, IV asrda Koreya,VI asrda Yaponiya, VII asrda Tibet, XIII asrdan XVI asrgacha Mongoliya, XVII asrdan XVIII asrgacha Buryatiya va Tuva, XIX–XX asrlarda Amerika va Yev- ropa qit’alariga kirib borgan. Budda haykali, Xitoy 38 MARKAZIY OSIYOGA BUDDAVIYLIKNING KIRIB KELISHI Buddaviylik O‘zbekiston janubining qadimgi va ilk o‘rta asrlar tarixida chuqur iz qoldirgan din hisoblana- di. Mamlakatimiz hududida buddaviylik madaniyatiga oid yodgorliklarning ochilgani va o‘rganilgani, yuksak darajali ko‘rinishdagi badiiy asarlar va buyumlarning to- pilgani ham bundan dalolat berishini siz tarix darslarida o‘qigansiz. Buddaviylikning eng mashhur qadimgi yodgorliklari milodning III–I asrlariga mansub. VII asrning boshlari- da Termizda 10 ta buddaviylik monastiri (sangarama) va mingta rohib bo‘lgan. Markaziy Osiyoda V–VIII asrlar- da buddaviylik o‘rnini islom dini egallay boshladi. 1927-yilda qadimiy Termizda buddaviylikka oid noyob yodgorliklar mavjudligi aniqlandi. Termiz arxeo- logik kompleks ekspeditsiyasining (TAKE) ishlari na- ShriLankaning qadimiy poytaxti Anuradxapuradagi stupa Yer osti va yer usti ibodatxonasi. II–IV asrlar. Qoratepa |
