Dunyo dinlari tarixi o‘rta umumta’lim muassasalarining 10-sinflari va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun darslik

IJODIY FAOLIYAT
Matnni o‘qing. Berilgan tarixiy voqea asosida protestantlarning talab lari 
nimadan iborat ekanligi yuzasidan fikr bildirung.
Praga universiteti professori Yan Gus (1369–1415) J. Viklif g‘oyalari­
dan ta’sirlanib, cherkov boyliklaridan voz kechishi kerakligini targ‘ib qildi. 
Cherkovga katta daromad keltiradigan va, Yan Gus fikriga ko‘ra, dindorlar 
ongini buzuvchi indulgensiyalarning sotilishiga qarshi chiqdi. Bu qarashlari 
uchun u 1415­yilda Konstans sobori qaroriga binoan gulxanda kuydirildi.
Pravoslav, katolik, 
va protestant 
cherkovi 
ruhoniylari
Pasxa pishiriqlari

---

60
Protestantlik Yevropa mamlakatlarida katoliklikda 
kechayotgan jarayonlarga qarshi qaratilgan reformat-
siya harakati natijasida vujudga kelgan. Reformator-
lar katoliklik amallarini Injil ideallaridan qaytish deb 
talqin qiladilar. Oksford universiteti professori J. Viklif 
(1320–1384) Rim Papasining Angliyadan olinadigan 
soliqlariga qarshi chiqdi, ingliz cherkovining fuqarolar 
ishlari bo‘yicha Angliya qiroliga bo‘ysunishi lozimligi 
va Muqaddas kitobning cherkov rivoyatlaridan ustunligi 
to‘g‘risidagi g‘oyalarini ilgari surdi. Bu g‘oyalarni ing-
liz kambag‘al ruhoniylari qo‘llab-quvvatladilar.
Protestantlik dunyoviy kishilarni ruhoniylardan ajrat-
maydi, bu ta’limotga ko‘ra, barcha dindorlar ruhoniy-
dir. Sirli marosimlardan faqat cho‘qintirish va non bi-
lan tamaddi qilishni tan oladi. Dindorlar Rim Papasiga 
bo‘ysunmaydilar. Ibodat va’z o‘qish, birgalashib ibodat 
qilish va diniy qo‘shiqlar (psalomlar) aytishdan iborat. 
Protestantlar Bibi Maryamning ilohiy ekanini tan ol-
maydilar, tarkidunyochilik, go‘daklarni cho‘qintirish, 
ruhoniylar kiyadigan kiyimlar, ikonalarni rad etadilar.
Yan Gus kuydirilgandan yuz yil keyin Germaniyada 
Vittenberg universiteti professori Martin Lyuter (1483–
1546) Protestantlar Cherkov asoslarini yaratadi. U ham 
indulgensiya sotilishini tanqid qiladi. M. Lyu ter di-
niy-axloqiy jihatdan mehnatni qadrlash lozimligi g‘oya-
sini ilgari surdi. Lyuterning fikricha, inson va Xudo 
o‘rtasida bevosita aloqa bo‘lishi mumkin.
Lyuter ta’limoti protestantlikdagi yo‘nalishlardan 
biri — lyuteranlikka asos soldi. Bu ta’limotga ko‘ra, 
odamlar vijdon va tavba-tazarruni ongli ravishda va 
mun tazam nazorat qilishlari lozim. M. Lyuter tavba-ta-
zarru uzoq davom etadigan jarayon ekanligini qayd eta-
di. Lyute ranlar ta’limotiga ko‘ra, Papa o‘zi buyurgan 
Pravoslav cherkovi.
Italiya
M. Lyu ter cherkov 
eshiklariga
95 asosni qoqib 
qo‘ydi.

---

61