Dusova hilola botir qizi tarjimada metonimiya

Metonimiyaning  muayyan  ko‘rinishi  –  sinekdoxa    butun  va  qism 

orasidagi bog‘liqlikni  nazarda tutadi. Metonimiya  va  metafora orasidagi  farq  nom 

ko‘chish  asoslaridadir.  Metaforaga  o‘xshashlik,  metonimiyaga  bog‘liqlik  asos 

bo‘ladi.  Bu  eng  asosiy  farq  bo‘lib,  o‘xshashlik  va  bog‘liqlik  munosabatlari 

orasidagi tafovut bu farqni yanada kuchaytiradi.  

Bu  tafovut  shundaki,  o‘xshashlik  qaysidir  darajada  erkin,  ya’ni  subyekt 

o‘xshashlikni ochadigina emas. Noo‘xshash narsalar orasida mutanosiblikni topish 

qadimdan  iste’dod  sanaladi.  Metaforada  qiyos  asosi  nihoyatda  murakkab  bo‘lishi 

mumkin.  Yuqorida  ana  shunday  holatlar  haqida  gapirib,  faqat  so‘zning  semem 

tarkibiga  suyanib  turib  bu  xil  metaforalarni  ochish  qiyin  bo‘lishi  haqida  gapirgan 

edik. 

Metonimiyada  esa  bog‘liqlik  asos  bo‘ladi.  Bog‘liqlik  obyektiv  mavjud 

bo‘lmasa,  uni  tiklab  bo‘lmaydi.  Darhaqiqat,  bog‘liqlik  (munosabati)  xususiyati 

doimiy  bo‘lib,  uni  hamma  tan  oladi  va  qayd  etadi.  Ko‘chaning  oldingi  qismini 

nima  uchun bosh deb atalishiga  umumtektologik-mantiqiy qonuniyatlar ko‘rsatish 

qiyin. Biroq metonimiyaning xususiy ko‘rinishi bo‘lgan sinekdoxa – butunni qism, 

qismni  butun  bilan  atash  asosini  kibernetika  ham  tushuntirib  bera  oladi.  Chunki 

kibernetikaning  asosiy  qonunlaridan  bo‘lmish  axborot  nazariyasi  bo‘yicha  har 

qanday butun qism haqida, har qanday qism butun haqida axborot tashiydi.