Du’ziwshiler: Aliyeva Albina,Ochilova Marhabo, Mirxanova Zilola, Eraliyev sherzod,Nuriddinov Asliddin,Ramazonov Sherbek. Taqrizchilar

Biologiyanin’ ilim-izzertlew metodlari ja’rdeminde sheshiletug’in ma’seleler.

Biologiyanin’ ilim izzertlew metodlari	Usi metodlar ja’rdeminde sheshiletug’in maseleler
Baqlaw metodi
Salstiriw metodi
Tarixiy metod
Eksperimental metodi.

8. 
   Kestenin’ shep ta’repindegi su’wretler qaysi darejeni sawlelendiredi?Kestenin’ on’ ta’repin toltirin’.
   

№	Biologiyaliq obekt	Tirishiliktin’ du’zilis darejesi
1
2
3
4
5
6

9. O‘zgeriwshen’lik ha’m onin’ tu’rlerine kestenin’ ajratilg’an keteklerine mag’liwmat jazin’.

O'zgeriwshen’lik
Fenotiplik o‘zgeriwshen’lik			Genotiplik o'zgeriwshen’lik
Modifikatsiyaliq o’zgeriwshen’lik	Ontogenetikaliq o‘zgeriwshen’lik	Kombinativ o'zgeriwshen’lik		Mutatsiyaliqo'zgeriwshen’lik

10. 
    Qoyanlarda qulaqtin’ uzunlig’i 2 jup polimer genler iskerligine baylanisli. A₁A₁A₂a₂ (24sm) erkek ha’m A₁a₁a₂a₂ (16 sm) urg‘ashi qoyanlar shag’ilstirilsa, tuwilatin qoyanlardin’ nesha %nin’ qulaqlari 20 sm li boladi?
    

Beriliwi:
Fenotip			Genotip
28 cm
24 cm
20 cm
16 cm
12 cm
Sheshiliwi:
P	fenotip	28 cm			12 cm
	genotip
^F1	fenotip	20 cm
	genotip
^F2	♂ ♀

1. SORAWLAR

1 Adam sutka dawaminda qabil qilg’an 100 g beloktin’ 70%i kletkalarindag’i belok sintezine sarp boldi, qalg’ani energiya almasiw processinde toliq oksidlendi. Qabil qiling’an 80 g lipidtin’ barlig’i dissimilatsiya ushin sarplang’an. Ku’n dawaminda qabil qiling’an 400 g uglevodtin’ 3%i glikogenge aylang’an ha’m qalg’an bo’limi energiya payda qiliw ushin sarplang’an. Energiya almasiwg’a sarplang’an biopolimerlerden payda bolg’an energiya mug’darin(kkal) aniqlan’.

2. 
   Ma’lim bir sharayatta 110,5 nm uzinliqtag’i DNK molekulasi Eco.RI restiriktaza fermenti ta`sirinde ABC bo‘lekke bo‘lindi.Payda bolg’an barliq DNK molekulasindag’i vodorod baylanislar sani da’slepki vodorod baylanislar saninan 2% ke kem bolsa da’slepki DNK molekulasindag’i A-T arasindag’i vodorod baylanislar sanin tabin’.
   
3. 
   To’mende berilgen tiyisli sanlardag’i dene bo’limlerin tabin’.
   

4. 
   Botanika ha’m zoologiya pa’nlerinen alg’an bilimlerin’izge tiykarlanip o‘simlik ha’m haywan kletkasin parqlap jazin’.
   

O‘simlik kletkasi	Haywan kletkasi	Parqlari

5. 
   Spaniel it parodalarinda ju’nnin’ qara boliwi qon’ir u’stinen, kelte boliwi uzin boliwi u’stinen toliq dominantliq qiladi. aB tiptegi gametalari jasawshan’ bolmag’an digeterozigota urg‘ashi ha’m erkek iytler o‘z-ara shag’ilstirildi.Joqardag’i ma’g’liwmatlardan paydalanip,to’mendegilerdi aniqlan’:
   

a) a’wladta aling’an iytlerdin’ fenotiplik toparlar qatnasi; b) qara uzin ju’nli iytlerdin’ genotipleri.

6. 
   Kestenin’ birinshi bag’anasinda berilgen ekologiyanin’ bo‘limlerine kestenin’ ekinshi bag’anasina say keliwshi u’yreniw obektlerin juplastirin’. Juwaplardin’ ekewi artiqsha.
   

7. 
   To’mendegi su’wrette berilgen disaxaritd qaysi monosaxaridlerdin’ birigiwinen payda bolg’an?
   

8. 
   Uglevodlardin’ qa’siyetlerine say keliwshi sanlardi jazin’.
   

1. Riboza 2. Dezoksiriboza 3. Gulukoza 4. Fruktoza 5. Saxaroza 6. Maltoza 7. Laktoza 8. Kraxmal 9. Glikogen 10. Kletchatka

№	Uglevodlardin’ qa’siyetleri	san
1	Haywan kraxmali.
2	Miywelerde, nektarlarda, palda boladi.
3	Sut qanti
4	Ptialin, amilaza fermentleri ta`sirinde tarqaladi.
5	Ju’zim qanti ,qan qanti.
6	Qant la’blebi qanti.
7	DNK nukleotidlerinin’ quraminda boladi.
8	Miywe qanti.
9	Da’n qanti
10	Kraxmal, glikogen, cellyuloza monomeri.
11	ATF quraminda boladi.
12	Ribozadan parq qilip molekulasinda 1 kislorod atomi jetispeydi.

9. Kesteni toltirin’.

Kesellikler	Belgileri	Sebebleri
Daun sindromi»
Klaynfelter sindromi
Shereshevskiy-Terner sindromi

9. 
   Genlerdiń komplementar tásirine tiyisli máseleni sheshiń.
   

Hawa ren’ párli totı aq párli totı menen shag’ilstirilsa, birinshi áwladta pardin’ hawa ren’ belgisi dominantliq etedi, sarı párli totılar menen aq párli totılardı shag’ilstirilg’anda birinshi áwladta pardin’ sarı reń belgisi dominantliq etedi. Hawa ren’ párli totılar menen sarı párli totılardı shaǵılstırıwda alınǵan birinshi áwlad totılardin’ pa’ri jasıl reńde boladı. Jasıl totılardıń erkek hám urǵashıların shag’ilstirilip alınǵan ekinshi áwladta bolsa, digibrid shaǵılıstırıwǵa uqsas 4 fenotiplik klass, yaǵnıy 9 jasıl, 3 hawa ren’, 3 sarı, 1 aq párli totılar rawajlanadı. Ata-ana hám áwladlardıń genotiplerin anıqlań .

Beriliwi:
Fenotip			Genotip
Sheshiliwi:
P	fenotip	sari			Hawa ren’
	genotip
^F1	fenotip	Jasil
	genotip
^F1	♀ ♂
Juwabi:

8. SORAWLAR

1. 
   Usi sistemag’a tan bolg’an uliwma qa’siyetlerdi tu’sindirin’.
   

2. 
   Lui Paster tajriybesin tu’sindirin’. Usi tajriybenin’ ha’zirgi ku’ndegi a’meliy a’hmiyeti nede dep oylaysiz?
   

3. 
   Berilgen organizmler ha’m ko'beyiw usillari misalinda kesteni toltirin’
   

   Organizmlar	Ko‘beyiw usili	Organizmler	Ko‘beyiw usili
   Xlorella			Bu’rtiklenip
   	Shizogoniya	Hilol
   Molodilo		Povituxa
   	Piyazbas		Meyoz
   	Tu’ynek	Elodiya

4. 
   Organizmlerdegi uzin gewek suyekler saninin’ miy qutisi suyekleri saninan parq qaysi omirtqalar sanina ten’?
   
5. 
   Nerv sistemasina tiyisli tu’siniklerdi olardin’ mazmuni menen birge juplap ko‘rsetin’.
   

A-neyron B-akson D-dendrit E-nerv tuyini F-nerv G-neyrogliya kletka H-retseptor

1. 
   Neyronnin’ shaqalang’an kelte o‘simtesi 2-nerv toqimasi joldas kletkasi 3- neyronnin’ uliwma qabiq penen oralg’an uzin o‘simteleri 4-nerv toqimasinin’ tiykarg’i kletkasi 5-orayliq nerv sistemasinan sirtta jaylasqan neyronlar denesi toplami 6- neyronlardin’ shaqalanbag’an o‘simtesi 7-seziwshi nerv ushi
   

6. 
   Su’wretke itibar qaratin’ ondag’i 4-san neni ko’rsetiwin tabin’?
   

7. 
   To’mendegi su’wrette mayek kletkalardin’ tuqimlaniw processi ko’rsetilgen, sonnan 4-san astinda ne ko’rsetilgen?
   

8. 
   Sxemada su’wretlengen DNK fragmentindegi uliwma vodorod baylanislar sanin aniqlan’. Tu’sindirme: nuklein kislota molekulasinda nukleotidler o‘z-ara fosfodiefir baylanislar arqali baylanisqan.
   

9. 
   Málim sharayatta 105, 4 nm uzınlıqtaǵı DNK molekulasi BamHI restiriktaza fermenti tásirinde ABCD bóleklerge bo’lındı Payda bolǵan barlıq DNK molekulasindag’i vodorod baylanislar sanı dáslepki vodorod baylanislar sanınan 3, 75% ke kem bolsa dáslepki DNK molekulasindagi G-S arasındaǵı vodorod baylanislar sanın tabıń.
   
10. 
    Tut jipek qurtınıń máyeklerinde qabıqlig'inin’ kúlreń bolıwı aq reńi ústinen tolıq dominantliq etedi. Máyekleri kúlreń bolǵan jipek qurtınıń urǵashı gúbelekleri aq reńli máyeklerden shıqqan erkek gúbelekler menen shag’ilstirilg’anda, birinshi áwladta
    

alınǵan gúbelekler kúlreń máyekler qoyǵan. Birinshi áwlad gúbelekleri óz-ara shag’ilstirilg’anda ekinshi áwladta alınǵan gúbelekler qoyǵan máyeklerdiń 75% i kúlreń hám 25% i aq reńde bolǵan. Birinshi áwladta alınǵan gúbelekler dáslepki shaǵılıstırıw ushın alınǵan gúbelekler menen qayta shag’ilistirilsa, keyingi áwladta úyrenilip atırǵan belginiń násilleniwi boyınsha qanday nátiyje alıw múmkin?.

13.