E berdimuratov, Q. Allanazarov, G. Patullaeva qaraqalpaq tili

§52. Atlıqtıń betleniwi

4. 
   shınıǵıw. Berilgen sózlerdi oqıń. Onda atlıqlardıń qaysı betke tiyisli ekenligin anıqlań, qosımtalarına dıqqat awdarıń.
   

1. 
   Oqıwshıman, studentsiz, balalarmız, óspirimsiz, Quwatsız, traktorshısań, shofyormız, fermermiz.
   
2. 
   Baǵmanman‚ baǵmansań, baǵman, baǵman- larmız, baǵmanlarsız, baǵmanlar.
   

Atlıq sózler betlenedi. Betlik jalǵawı qosılıwı arqalı olar zattıń kim yamasa ne ekenligin ańlatadı. Mısalı: Bizler injenermiz, olar oqıwshı, sen shayırsań.

Atlıq sózler úsh bette qollanıladı. Birlik hám kóplik sanlarda sáykes betlik jalǵawların qabıl etedi. Betlik máni ańlatıwshı qosımtanıń túrleri kóp:

Bet	Birlik	Kóplik	Birlik	Kóplik
I II III	-man, -men -sań, -seń jalǵawı joq	-mız, -miz -sız, -siz	balaman balasań bala	balalarmız balalarsız balalar

4. 
   shınıǵıw. Tekstti oqıń. Betlik jalǵawlı atlıq sózlerdi tabıń. Qaysı bette turǵanlıǵın anıqlań.
   

— Balalarım, sizler qaydan kiyatırsız?
— Bizler— oqıwshılarmız. Teńiz boylap sayaxatqa baratırmız.
— Atlarıńız kim?
— Men Azatpan, bul dostım— Amangeldi.
— Bizler— balıqshımız. Anaw— Aral. Sizler— baxıtlı jaslarsız. Tábiyattı úyreniń, onı saqlań!

4. 
   shınıǵıw. Berilgen sózlerdi birlik hám kóplik sanlar- da betlep kóshirip jazıń.
   

Sharwa, qaharman, shıpaker, Sultan, Gúlnaz, ustaz.

4. 
   shınıǵıw. Kóp noqattıń ornına betlik jalǵawlarınıń tiyislisin qoyıp jazıń.
   

1. Bizler pán olimpiadasına tayarlanıp atırǵan oqıwshılar... 2. Men — Tólepbergen.... 3. Sizler el saqshısı ásker.... 4. Biz Ózbekstan Respublikasınıń keleshegi bolǵan jaslar... 5. Sen qádirdan ana tilim...

6. 
   Sen erteńgi kúngi ilimpaz....
   
7. 
   Qus jolında nurlı galaktikanıń,
   

Bir jaqtı juldızı — qaraqalpaq (I.Yu.)