§79. Kelbetliktiń gáptegi xızmeti Kelbetliktiń anıqlawısh bolıp keliwi
shınıǵıw. Oqıń. Kelbetlik sózlerdi tabıń hám sorawların qoyıń.
1. Oǵan Araldıń kúshli tolqınları kúsh bermey ısqıradı. 2. Áwelgi qatqan muz bosasıp, ústin qızıl suw qaplap ketti. (S.X.) 3. Er júrek adamlar bolmasa, men aytqan másláhátti orınlaw qıyın boladı. Bul júdá qáwipli hám mashaqatlı is. Bultlar patshalıǵınıń qupıya sızılmasın qolına usladı. (Ya.Á.)
shınıǵıw. Qanday?, qaysı? sorawlarınıń ornına tiyisli kelbetlik sózlerdi qoyıp kóshirip jazıń. Olardıń qanday xızmet atqarıp turǵanlıǵın túsindiriń.
Uzaqtan (qanday?) sulıw jaylar kórinedi. 2. Kósheniń eki boyı (qanday?) tereklik. 3. (Qaysı?) tárepinde mektep, (qaysı?) tárepinde balalar baqshası jaylasqan. 4. Analardıń (qanday?) kúlkileri esitilip tur.
Kerekli sózler: biyik, jap-jasıl, oń, sol, shadlı.
Kelbetlik zattıń belgisin ańlatadı, gápte qanday?, qaysı? degen sorawlarǵa juwap berip anıqlawısh boladı. Anıqlawısh ózi ańlatatuǵın aǵzanıń aldında keledi. Mısalı: Apam qızıl (qanday?) kóylek satıp aldı. Qalada biyik (qanday?) jaylar bar. Men keshegi (qaysı?) tapsırmanı orınladım. Qızıl, biyik, keshegi— anıqlawısh.
shınıǵıw. Gáplerdi kóshirip jazıń. Anıqlawısh xızmetinde qollanılıp turǵan kelbetlik sózlerdiń astın sızıń.
1. Azanda erte turıp salqın suwǵa juwın. 2. Taza hawada dem al. 3. Qızıq kitaplar oqı. 4. Sulıw tábiyatqa názer sal. 5. Kishi úkeńe járdem ber.
shınıǵıw. Tómendegi sózlerdi anıqlawısh xızmetinde qollanıp gáp qurań. Sorawların qoyıń.
Qızıl, biyik, jaqsı, tereń, jıllı, boz, taza, jasıl.
Do'stlaringiz bilan baham: |
